1.5.2. Convergentietendensen
De afbakening tussen de verschillende traditionele mediaplatformen (radio, televisie, geschreven pers en internet) is hoe langer hoe minder scherp afgelijnd. Klassieke media gaan hoe langer hoe meer in elkaar schuiven waardoor nieuwe, geavanceerde vormen ontstaan.
Convergentie kan zich onder verschillende vormen manifesteren. Een aantal convergentietendensen worden hieronder beschreven en met een voorbeeld uit de praktijk verduidelijkt.
Om radio te beluisteren heeft de consument steeds minder nood aan een klassiek radiotoestel. Luisteraars kunnen hiervoor ook gebruik maken van televisietoestellen, smartphones, tablets ... Particuliere radio-omroeporganisaties die hun omroepprogramma's uitsluitend via een kabel-, ethernetwerk of via het internet doorgeven, worden in het mediadecreet "andere radio-omroeporganisaties" genoemd.
Bij convergentie van televisie wordt vooral in de richting van telecom en dus vooral aan geconnecteerde televisie gedacht. Geconnecteerde televisie gaat over een kruisbestuiving tussen internet en televisieomroepdiensten. Het is een verzamelnaam van toepassingen die traditionele, lineaire omroepdiensten en ander media- en randapparatuur combineren.
Door de opkomst van de settopboxen van de telecomoperatoren is het voor de consument mogelijk geworden om zijn favoriete programma's na of voor de live-uitzending via "uitgesteld kijken" of preview te bekijken. De kijker kan ook kiezen waar of op welk toestel hij televisie kijkt: tablet, laptop, smartphone ... Bij Telenet wordt dit Yelo genoemd, bij Proximus TV Overal en bij Medialaan (omroeporganisatie) Stievie.
Via uitgesteld kijken kunnen consumenten echter gemakkelijk advertenties overslaan waardoor het effectieve bereik van spots lager ligt en adverteerders niet het gewenste publiek via televisie bereiken. Naar aanleiding van discussies tussen de telecomoperatoren en omroepen die hun business model veranderd zien, werd een decreet over signaalintegriteit uitgevaardigd. Daarin worden een aantal afspraken tussen beide partijen geregeld. Zo werd vastgelegd dat televisiezenders eigenaar zijn van hun televisiesignaal en distributeurs dus toestemming moeten vragen om ingrepen op dat signaal - zoals uitgesteld kijken - mogelijk te maken.
In februari 2013 werd de mobiele applicatie "Stievie" gelanceerd. Met Stievie kan de consument 6 dagen nadat programma's werden uitgezonden deze alsnog bekijken op smartphone of tablet zonder dat hij ze opgenomen heeft. De betalende applicatie bleef wel beperkt tot een aanbod van 10 zenders. In augustus 2015 werd Stievie FREE aangekondigd. Hierdoor wordt het mogelijk om de vijf zenders van Medialaan gratis te bekijken. Via Stievie Free kan naast smartphone en tablet, ook via de desktop tv gekeken worden.
Proximus heeft een gelijkaardige applicatie met TV Replay en TV Replay+ waarmee de kijker tot 36 uur terug kan gaan voor 14 zenders. Bij TV Replay+ kan eveneens binnen het programma vooruit gespoeld worden.
Daarnaast kan de consument films en series opvragen via de on-demand-diensten van zijn abonnement. De on-demand-diensten zorgen voor een uitgebreider aanbod en kunnen bekeken worden op verschillende toestellen.
Door de introductie van het Amerikaanse Netflix komt er een streamingdienst bij. Deze zou inspelen op "bingeviewing", een fenomeen waarbij de kijker verschillende afleveringen van een serie na elkaar bekijkt en niet langer een dag of een week wacht op de volgende aflevering. Met Proximus wordt samengewerkt voor de distributie via abonnementsformules.
Ook in de Google Play Store kan de liefhebber van films sinds juni 2014 een gevarieerd aanbod kopen of huren. De consument kan de films bekijken via smartphone, tablet, computer en televisie.
Door de aard van het medium (papier) kan geschreven pers moeilijk convergeren met elektronische mediaplatformen. Er zijn wel crossmediale initiatieven die vertrokken vanuit printmedia die op hun beurt tot convergentie leiden.
Het gebruik van QR-codes kan gezien worden als een vorm van convergentie/crossmedialiteit. QR-codes zijn de vierkante blokken bestaande uit zwart-witte vakjes die samen een code vormen. Wanneer de consument met zijn smartphone of tablet hiervan een foto maakt, komt hij automatisch terecht op de website die gelinkt is met deze code. Het biedt als voordeel dat de consument, wanneer hij iets interessant tegenkomt, meteen de gewenste achtergrondinformatie kan opzoeken op de relevante website.
De Standaard lanceerde in april 2013 voor de eerste keer een digitale avondeditie van zijn krant, nl. DS Avond. De avondkrant geeft op een lichtvoetige manier een uitgebreider zicht op het nieuws van de dag. Het is enkel digitaal beschikbaar. Het is de eerste krant die deze strategie uitwerkt.
Door de hoge digitaliseringsgraad worden geschreven pers en videobeelden steeds vaker samen aangeboden via internet. Websites van kranten en tijdschriften bevatten steeds meer foto's en video's. Toen deredactie.be, de nieuwswebsite van de VRT, weekendinterviews wou aanbieden waar de nadruk meer op geschreven tekst stond, klonk er luid protest van de kranten. Dit initiatief werd snel stopgezet.
In tegenstelling tot geconnecteerde televisie waar internet met televisie wordt gelinkt, bestaat er ook web-tv. Hierbij wordt originele televisiecontent (kanalen/programma's) via het internet verspreid.
Web-tv werd, onder punt 1.2.2.4 Niet-lineaire televisiediensten, omschreven als televisieomroepdiensten die via het internet rechtstreeks, zonder specifieke prioriteit, worden aangeboden aan de eindgebruiker.
In de praktijk betekent het bijvoorbeeld dat de kijker websites en applicaties op het televisietoestel kan bekijken. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om interactief deel te nemen aan conversaties over tv-programma's door het sturen van tweets.
Zo is YouTube een website waar iedereen (al dan niet zelfgemaakte) video's kan delen met familie, vrienden en de rest van de wereld. Aanvankelijk werd dit platform niet gebruikt door Vlaamse televisieomroepen.Zij plaatsten hun online content eerder op hun eigen websites of krantenwebsites.
Sinds mei 2013 kwam hier verandering in doordat Medialaan besliste om als eerste Vlaamse televisieomroeporganisatie een deel van zijn zenders (VTM, 2BE en JIM) via de videowebsite uit te zenden. Het staat zelf in voor de commercialisering van het kanaal.
Daarnaast zoeken bedrijven steeds meer naar strategische partnerships om een volledige end-to-end-oplossing te kunnen bieden aan de consumenten- of zakelijke markt.
Zo zijn Samsung en Proximus een overeenkomst aangegaan waarbij Samsung Electronics instaat voor de ontwikkeling van verschillende apparaten zodat Proximus een combinatie van diensten en producten in een end-to-end-oplossing kan aanbieden aan het bedrijfsleven.
Om de crossmediale tendens te illustreren wordt in Tabel 41:Overzicht multimediale merken in Vlaanderen een overzicht gegeven van een aantal Vlaamse multimediale merken en de vormen waarin zij geconsumeerd kunnen worden, gegroepeerd volgens eerste verschijningsvorm (geschreven pers/ radio/televisie).
Tabel 41:Overzicht multimediale merken in Vlaanderen
|
Radio |
TV |
Geschreven Pers |
Web- site |
App |
Sociale media |
Andere |
||||
|
|
|
|
|
|
F a c e b o o k |
T w i t t e r |
I n s t a g r a m
|
G o o g l e + |
Y o u t u b e |
|
|
Joe fm |
- |
- |
x |
- |
x |
x |
- |
x |
x |
- |
|
MNM |
- |
- |
x |
- |
x |
x |
x |
- |
x |
- |
|
Nostalgie |
- |
- |
x |
- |
x |
x |
- |
- |
- |
- |
|
QMusic |
x |
- |
x |
x |
x |
x |
- |
x |
x |
- |
|
Radio 1 |
- |
- |
x |
- |
x |
x |
x |
- |
x |
- |
|
Radio 2 |
- |
- |
x |
- |
x |
x |
- |
- |
x |
- |
|
Klara |
- |
- |
x |
- |
x |
x |
- |
- |
x |
- |
|
Sporza |
- |
- |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
- |
- |
|
Studio Brussel |
- |
- |
x |
- |
x |
x |
x |
x |
x |
- |
|
- |
Canvas |
- |
x |
- |
x |
x |
- |
- |
- |
- |
|
- |
Eén |
- |
x |
(Tele tekst) |
X |
x |
- |
- |
- |
- |
|
- |
JIM |
- |
x |
- |
x |
X |
- |
- |
- |
JIM Mobile (mobiele telefonie) |
|
- |
Ketnet |
- |
x |
x |
x |
x |
- |
x |
- |
- |
|
- |
VIER |
- |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
- |
x |
|
- |
VIJF |
- |
x |
- |
x |
x |
x |
x |
- |
- |
|
- |
Vitaya |
x |
x |
- |
x |
x |
x |
x |
- |
- |
|
- |
VTM |
- |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
- |
- |
|
- |
VTMKzoom |
- |
x |
x |
x |
|
x |
x |
- |
- |
|
- |
- |
De Gazet van Antwerpen |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
|
- |
- |
De Morgen |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
|
- |
- |
De Standaard |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
|
- |
- |
De Tijd |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
|
- |
- |
Het Nieuwsblad |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
|
- |
- |
Het Belang van Limburg |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
|
- |
- |
Het Laatste Nieuws |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
|
- |
- |
Feeling, Feeling Wonen |
x |
x |
x |
x |
x |
- |
- |
Feeling Shopping Pleasure Gent (app) |
|
- |
- |
Flair |
x |
x |
x |
x |
x |
- |
x |
Kledinglijn |
|
- |
- |
Humo |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
- |
|
- |
- |
Joepie |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
- |
|
- |
- |
Knack |
x |
x |
X |
x |
- |
- |
- |
- |
|
- |
- |
Libelle |
X |
x |
x |
x |
- |
x |
x |
- |
|
- |
- |
Libelle Lekker |
x |
x |
x |
x |
- |
- |
x |
- |
|
- |
- |
Metro |
x |
x |
|
|
- |
- |
|
- |
|
- |
- |
P-magazine |
x |
x |
x |
x |
- |
- |
x |
- |
|
- |
- |
Sport/ Voetbalmagazine |
x |
x |
x |
x |
- |
- |
x |
- |
|
- |
- |
Story |
x |
x |
x |
x |
- |
- |
x |
- |
|
- |
- |
Trends |
x |
x |
x |
x |
- |
- |
- |
Trends Top |
|
Infofragment 10 Personaliseren van mediaconsumptie |
|
Bij klassieke radio, tv of geschreven pers heeft de consument een beperkte controle over de inhoud van het mediaproduct. Van zodra hij een zender, krant of tijdschrift uitkiest, krijgt hij zowel toegang tot de inhoud die hem interesseert als tot inhoud die minder zijn interesse wegdraagt. In digitale tijden gaat de controle van de consument verder: het is meer en meer mogelijk om zelf een mediaproduct samen te stellen volledig naar eigen voorkeur. Dit kan bijvoorbeeld op vlak van geschreven pers via het Nederlandse digitale platform "Blendle". Via dit platform kan de consument op het niveau van artikel kiezen, en niet op het niveau van de krant of het tijdschrift. Op die manier kan de lezer enkel de artikels lezen die hem daadwerkelijk interesseren. Ook op vlak van televisie, kan er via uitgesteld tv-kijken, platformen zoals Netflix, Stievie FREE of via de websites van de zenders, gekozen worden welke programma's wanneer bekeken worden. Op het internet gaan sommige belangrijke platformen zelf een personalisatie invoeren op basis van de voorkeuren die ze detecteren bij de surfer. Zo laat Google de zoekresultaten en de volgorde waarin ze gepresenteerd worden, afhangen van het profiel van de surfer, dat Google definieert op basis van het surfgedrag. Ook Facebook werkt met algoritmes. Wat een gebruiker in zijn nieuwsoverzicht te zien krijgt, is afhankelijk van wat hij of zij leuk vindt, welke berichten hij deelt of op welke berichten hij reageert. Google en Facebook maken hun algoritmes niet openbaar. Personalisatie zorgt er voor dat consumenten naar eigen voorkeur en interesse media en nieuws kunnen consumeren en op het internet het bos door de bomen kunnen zien. Anderzijds waarschuwen critici dat gebruikers op deze manier enkel nog zien wat hen interesseert. Internetcriticus Eli Pariser spreekt van 'the filter bubble': internetgebruikers krijgen enkel nog te zien wat bij hen past en ontwikkelen op die manier een eenzijdig beeld op de werkelijkheid.[70] |
[70] Pariser, Eli, "The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding from You", New York, mei 2011.