3.1.2 Televisie

3.1.2.1         Verticale, horizontale en cross-mediale integratie

Veel spelers in het Vlaamse televisielandschap beperken zich niet tot activiteiten binnen één schakel van de waardeketen en sommige spelers zijn ook via andere mediavormen actief.

Doordat ze hun eigen intern productiehuis hebben, zijn de meeste omroepen verticaal geïntegreerd over de schakels contentproductie en aggregatie.

Sommige omroepen hebben ook een interne reclameregie, anderen werken met een externe. Reclameregies gaan ook in zee met elkaar om zo crossmediale reclamecampagnes te kunnen aanbieden over radio, tv, internet …

Corelio en Concentra verhuisden in 2017 verschillende televisie-initiatieven naar Mediahuis. In eerste instantie betrof het de exploitatie van de regionale tv-zenders ATV, TV Limburg, TV Oost (alle drie via De Buren nv) en ROB TV (vroeger Vlaams Brabantse Mediamaatschappij nv, sinds 19 september 2018 ook De Buren nv). Daarnaast was Mediahuis, via de participatie in De Vijver Media, ook betrokken bij de zenders VIER, VIJF, ZES en Woestijnvis. Sedert 2019 is Telenet de volledige eigenaar van De Vijver Media en valt de betrokkenheid van Mediahuis weg.

De VRT was tot voor de verkoop van haar zenderpark aan Norkring België in 2009 actief als producent, omroep en netwerkverdeler. Met de verkoop van het VRT-zenderpark heeft de organisatie zich echter teruggetrokken uit de schakel distributie.

Door de lancering van Stievie (door Stievie nv, een dochtermaatschappij van DPG Media), ontstond een nieuwe vorm van verticale integratie over alle schakels. Aangezien Stievie aangemeld is als dienstenverdeler, is DPG Media aanwezig in alle schakels van de waardeketen voor televisie.

Telenet en Proximus zijn telecombedrijven die televisie, telefonie en breedbandinternet aanbieden. Beide bedrijven zijn op diverse terreinen van de waardeketen van televisie actief. Hoewel zij initieel enkel omroepsignaaltransmissiediensten aanboden, zijn beide ondernemingen stelselmatig actiever geworden als televisieomroeporganisatie in de schakel aggregatie en zetten zij eerste stappen in de voorliggende productieschakel. Telenet gaat hier veel verder in dan Proximus. De volledige overname van De Vijver Media, door Telenet, waardoor zowel de televisiezenders als het productiehuis volledig in handen zijn van Telenet, vormt hierin een belangrijke stap. Door het Marktanalysebesluit van 1 juli 2011 biedt Orange ook televisie, telefonie en breedbandinternet aan in Vlaanderen.

Een bijkomende factor vormen de activiteiten binnen het kader van de stimuleringsregeling, waarbij dienstenverdelers verplicht zijn te participeren in de productie van Vlaamse audiovisuele content (via een bijdrage aan het Vlaams Audiovisueel Fonds of d.m.v. cofinanciering van producties). Sinds de start van de regeling, in 2014, opteert Proximus jaarlijks voor coproductie. Telenet opteert sinds 2016 voor coproductie. Daarnaast is in Vlaanderen sinds 2019 een investeringsverplichting voor niet-lineaire televisieomroeporganisaties van kracht. Via deze regelgeving investeert Netflix in 2019 voor het eerst in een door de VRM erkende coproductie.

De Vlaamse ondernemingen die aanwezig zijn op de televisiemarkt hebben vaak ook activiteiten die zich buiten de televisiewereld afspelen. De meeste combineren al langer televisie met internetactiviteiten. VRT en DPG Media zijn ook reeds lang actief op radiogebied. Ook Telenet (SBS Belgium) en Mediahuis zijn via NRJ Vlaanderen, waarvan de erkenning toegekend werd aan SBS Media Belgium, actief op radiogebied.

Van oorsprong productiehuis, haalt Studio 100 belangrijke verdiensten uit merchandising en andere vormen van entertainment, zoals pretparken. Het is ook actief op de buitenlandse markt.

Een opvallend verschijnsel binnen de wereld van de productiehuizen zijn uitgeverijen die de link leggen met het televisiegebeuren. Vooreerst is er de uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts die sinds 2012 een eigen productiehuis oprichtte onder de naam Borgerhoff & Lamberigts TV. In juni 2014 breidde het zijn activiteiten nog verder uit door een belangrijke participatie te nemen in Belmodo, een fashion content house. Hierdoor kan het zijn content op verschillende platformen (print, televisie, sociale media…) realiseren.^[286] WPG Uitgevers besliste daarentegen om geen apart productiehuis op te richten, maar om samen te werken met Woestijnvis, VIER en VIJF. Ze proberen vooral om de verhalen van verschillende auteurs zo goed mogelijk in de markt te zetten. Door de samenwerking kan het boeken uitgeven die gelinkt zijn aan de tv-programma’s van Woestijnvis. De publicaties vallen onder de merknaam DRIE. Daarnaast is het bedrijf actief met stripreeksen gebaseerd op tv-series (bv. FC De Kampioenen). Ook uitgeverij Lannoo besloot om in zee te gaan met bestaande productiehuizen en met alle Vlaamse omroepen. Zij richten zich niet op één productiehuis.

3.1.2.2        Analyse op basis van financiële gegevens

Hieronder volgen enkele overzichten van de meest recente financiële gegevens voor de belangrijkste facilitaire bedrijven, onafhankelijke productiehuizen, publieke en private omroeporganisaties, exploitatiemaatschappijen voor regionale televisie en netwerkbeheerders/operatoren. De jaarrekeningen omvatten de financiële gegevens van alle activiteiten van een onderneming zonder daarbij een onderscheid te maken tussen de verschillende producten en diensten waarmee ze op de markt vertegenwoordigd zijn. Het is dus niet mogelijk om op basis van louter omzetcijfers of andere financiële gegevens eenduidige conclusies te trekken betreffende concentraties in de televisiemarkt.

Facilitaire bedrijven

In de volgende tabel vindt u een selectie uit de financiële rapportering van de tien grootste facilitaire bedrijven[287].

Tabel 70: Financiële gegevens 2018 grootste facilitaire bedrijven

Videohouse nv is onderdeel van Euro Media Group en kon in 2018 het eigen vermogen versterken met bijna 2 miljoen euro door o.a. toevoeging van het resultaat van het boekjaar en door toename van de beschikbare reserve naar aanleiding van een aantal tax shelter investeringen.[288] Ook DB Video maakt vanaf 2017 deel uit van Euro Media Group.[289] Er heeft zich de voorbije jaren een heuse internationalisering voorgedaan bij de facilitaire bedrijven.

Figuur 32: Evolutie gemiddelde waarden sinds 2009 – facilitaire bedrijven[290] - Tekstuele beschrijving figuur 32

Bron: VRM op basis van informatie NBB

De gemiddelde bedrijfswinst stijgt sinds 2009, uitgezonderd twee dipjes in 2013 en 2015. In 2009 lag de gemiddelde winst laag door de mindere cijfers van Alfacam nv (dat door zijn grootte een aanzienlijke impact had). Vanaf 2011 werden er geen gegevens van Alfacam nv meer opgetekend. In oktober 2012 vroeg Alfacam nv gerechtelijke bescherming tegen zijn schuldeisers aan en in april 2013 werd het bedrijf failliet verklaard. Dit verklaart de toenmalige daling in de bedrijfswinst.

Tot 2015 volgde het aantal werknemers de evolutie van de CPI, maar sinds 2016 stijgt het aantal werknemers sneller dan de CPI. De gemiddelde omzet en bedrijfswinst van de facilitaire bedrijven stegen ook in 2018. Hoewel de grafiek het tegendeel laat uitschijnen, was er in 2018 sprake van een gemiddeld winst van het boekjaar voor belasting. In 2009 was er namelijk een gemiddeld verlies, waardoor een daling van de curve positief is.

Productiehuizen

Hieronder bevindt zich een selectie uit de financiële rapportering van de vijftien grootste productiehuizen.[291]

Tabel 71: Financiële gegevens 2018 productiehuizen

Studio 100 nv is veruit het grootste productiehuis. In 2018 zag Studio 100 haar omzet in vergelijking met vorig jaar stijgen met 9,7%. Deels valt dit te verklaren door het succes van de musical 40-45. Verder merkt Studio 100 een positieve evolutie van de overige bedrijfsactiviteiten en rapporteert de organisatie voor alle financiële sleutelparameters historische recordcijfers.[292]

Na het mindere kalenderjaar 2017, knoopt De Mensen in 2018 terug aan met een sterk gestegen bedrijfsresultaat waarmee het resultaat van 2016 benaderd wordt. Diversifiëring en bewaking van de marge hebben een positieve impact op het bedrijfsresultaat.[293]

Menuet noteert in 2018 voor het tweede jaar op rij een verlies. Dit valt te verklaren door onderfinanciering van de laatst geproduceerde tv-serie en van de recentste minoritaire coproducties. Het opmerkelijke succes van de film ‘2019’ zal pas in de volgende boekjaren financieel tot uiting komen.[294] Opmerkelijk is dat Woestijnvis nv niet in de top 15 voorkomt. Dit komt doordat het eigen vermogen in 2018 2 miljoen euro lager lag dan in 2017.

Figuur 33: Evolutie gemiddelde waarden sinds 2009 – productiehuizen - Tekstuele beschrijving figuur 33

Bron: VRM op basis van informatie NBB

De gemiddelde omzet van de productiehuizen en het gemiddeld aantal werknemers volgt over de periode 2008-2015 ongeveer de CPI. Sinds 2015 is een sterkere stijging van zowel de omzet als het aantal werknemers merkbaar. De winstcijfers kenden tot 2015 een daling, sinds 2016 is er echter terug een heropleving en in 2018 overstijgen ze voor het eerst terug de CPI.

Openbare omroep en landelijke televisie

Tabel 72: Financiële gegevens 2018 publieke televisieomroeporganisatie

Figuur 34: Evolutie gemiddelde waarden 2009-2018 publieke televisieomroep - Tekstuele beschrijving figuur 34

Bron: VRM op basis van informatie NBB

Er zit weinig evolutie in de bedrijfsopbrengsten van de publieke radio-omroeporganisatie. Ze blijft achter op de evolutie van de consumptieprijzen. Dat valt deels te verklaren doordat de dotaties voor de VRT voor langere periodes vastgelegd worden. Er is een duidelijke daling van het aantal werknemers (t.o.v. 2009 circa een kwart minder).

Deze grafiek toont de evolutie van de waarden t.o.v. 2009. Dat jaar was er een bedrijfsverlies en werd er verlies geboekt vóór belastingen. Dat maakt dat voor deze waarden een daling van de curve eerder positief te noemen is. 2010 en 2014 zijn duidelijk verlieslatende jaren, terwijl 2013, 2015 en 2017 winstgevende jaren waren. De opvallende bedrijfswinst en winst van het boekjaar voor belasting in 2017 valt te verklaren door de meerwaarde op de verkoop van onroerende goederen op de Reyerssite.^[295] In 2018 realiseerde de VRT een (beperkt) bedrijfsverlies, maar wel een positieve winst voor belastingen.

De opsplitsing tussen de financiële gegevens van radio en televisie kan niet exact gemaakt worden. De VRT geeft echter in haar jaarverslag aan hoe de kosten tussen de verschillende mediaplatformen worden verdeeld. Voor de TV-aanbodsmerken bedroeg het aandeel in de kosten voor 2018 61,6% (ten opzichte van 60,9% in 2016).[296]

Tabel 73: Financiële gegevens 2018 private omroeporganisaties

Bij Medialaan stegen zowel het eigen vermogen als de activa (ten gevolge van de fusieoperatie) in 2018. Het aantal werknemers nam wel sterk af, evenals de andere fiscale posten (omzet, bedrijfsopbrengsten, bedrijfswinst. SBS Belgium nv behaalt voor het tweede jaar op rij een mooi winstcijfer van ca. 3,4 miljoen euro en een winst voor belastingen van ca. 3 miljoen euro.

Figuur 35: Evolutie gemiddelde waarden sinds 2009 – private omroeporganisaties[297] - Tekstuele beschrijving figuur 35

Bron: VRM op basis van informatie NBB

Voor de berekening van de gemiddelden in deze grafiek werd geen rekening gehouden met de gegevens van Telenet en Proximus, aangezien omroepactiviteiten slechts een fractie van hun activiteiten omvatten en ze dus buitenproportioneel sterk zouden doorwegen in de gemiddelden. De gegevens van deze ondernemingen worden opgenomen in Tabel 69: Financiële gegevens 2018 netwerken/dienstenverdelers omroepsignaaltransmissie.

Bovendien werd er voor SBS Belgium voor 2011 geopteerd om code 9902: “Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening vóór belasting” te gebruiken i.p.v. 9903: “Winst van het boekjaar vóór belasting”. Door de overname van SBS Belgium door De Vijver Media werd er een meerwaarde bij de realisatie van vaste activa (code 763) bekomen van € 632.093.092. Om te vermijden dat deze uitzonderlijke transactie de grafiek volledig zou vertekenen, werd deze wijziging doorgevoerd.

De gemiddelde winst vóór belastingen kende tussen 2009 en 2011 een opwaartse trend. In 2012 was er een scherpe daling van de winst voor zowel VMMa/Medialaan als SBS. Sinds 2013 is er terug een stijging, maar in 2016 kende Medialaan weer een scherpe daling van de winst. In 2017 nam zowel de winst van Medialaan als SBS terug toe, dit resulteert in een opgaande beweging van deze curve. In 2018 toont de curve een dip, ten gevolge van de daling van de winst bij Medialaan en SBS. Medialaan (en in tweede orde Proximus Media House en SBS) is een grote speler. Daling of stijging van hun cijfers wegen daardoor sterk door in het gemiddeld resultaat.

Regionale omroeporganisaties

Tabel 74: Financiële gegevens 2018 exploitatiemaatschappijen regionale televisie

De Vlaams-Brabantse Mediamaatschappij ziet zijn bedrijfsopbrengsten licht dalen en de Buren ziet zijn bedrijfsopbrengsten licht stijgen. Die bestaan voornamelijk uit reclame-inkomsten en vergoedingen voor auteursrechten. Ook de sinds 2015 decretaal verplichte vergoeding van de dienstenverdelers heeft hier een invloed op. Opmerkelijk is het bedrijfsverlies en het verlies van het boekjaar voor belastingen van De Buren in 2018.

Figuur 36: Evolutie gemiddelde waarden sinds 2009 – exploitatiemaatschappijen regionale tv - Tekstuele beschrijving figuur 36

Bron: VRM op basis van informatie NBB

De winstgevendheid van de exploitatiemaatschappijen van regionale tv daalt drastisch sinds 2007, met lichte opflakkeringen in 2012, 2015 en 2017. De omzet groeit stilaan terug tot de CPI, na het dieptepunt in 2014, en bleef in 2018 quasi status quo. Het aantal werknemers daalde licht t.o.v. 2017.

INFOFRAGMENT 23: VERGOEDING VANWEGE DE DIENSTENVERDELERS VOOR DE REGIONALE OMROEPEN

Naar aanleiding van het heronderhandelen van de overeenkomsten tussen de regionale omroepen en Telenet ontstond er in 2011 een conflictsituatie.

De kabeldistributeur wilde zich voor zijn nieuwe vergoedingen baseren op het marktaandeel van de omroepen. De regionale omroepen konden zich niet vinden in die nieuwe berekeningswijze. Zij maken immers informatieprogramma’s voor een specifiek publiek in een welomschreven – beperkt – zendgebied. Deze opdracht is zo vastgelegd door de Vlaamse overheid. Hierdoor is hun marktaandeel automatisch beperkt.

Dit heeft geleid tot het decreet van 21 februari 2014 houdende wijziging van diverse bepalingen over de regionale televisieomroeporganisaties van het decreet van 27 maart 2009 betreffende radio-omroep en televisie en een bijhorend besluit van de Vlaamse Regering van 25 april 2014 betreffende de regionale televisieomroeporganisaties ter uitvoering van artikel 166/1 van het decreet van 27 maart 2009 betreffende radio-omroep en televisie.

Sinds 2015 heeft elke regionale omroep recht op een bereikvergoeding vanwege de dienstenverdelers die in het Nederlandse taalgebied actief zijn.

De VRM berekent deze bereikvergoeding per kwartaal op basis van de bereikgegevens die de dienstenverdelers hem meedelen. Het procentueel dagbereik is een interessante meeteenheid van het bereik van een regionale zender. Dit cijfer geeft weer welk percentage van alle abonnees binnen het verzorgingsgebied van een regionale omroep minstens één minuut naar de regionale omroep hebben gekeken op die dag.

Figuur 37: Gemiddelde, maximum en minimum van het procentueel dagbereik van de negen regionale omroepen voor het tweede kwartaal van 2019 - Tekstuele beschrijving figuur 37

Bron: VRM op basis van gegevens dienstenverdelers

In de grafiek infiguur 44 geven we het gemiddelde van het procentueel dagbereik van de negen regionale omroepen die vallen onder de bereikvergoedingsregeling weer, net zoals het maximum en minimum voor die dag. Het maximum en minimum worden niet elke dag door dezelfde omroep gerealiseerd.

De meeste omroepen volgen een gelijkaardige trend wat pieken en dalen van bereikcijfers betreft. Het bereik ligt wel ver uiteen: terwijl de populairste regionale omroep gemiddeld over het kwartaal bijna dagelijks 20% van haar potentiële kijkers bereikt, ligt dit van de minst populaire omroep gemiddeld net onder de 10%. Lokale evenementen, gebeurtenissen of rampen kunnen soms hoge pieken veroorzaken.

Als we de weektrend bekijken, dan zien we dat er op zondag en woensdag het meest naar de regionale omroeporganisaties wordt gekeken, terwijl zaterdag veruit de minst populaire dag is.

Netwerken/dienstenverdelers omroepsignaaltransmissie

Tabel 75: Financiële gegevens 2018 netwerken/dienstenverdelers omroepsignaaltransmissie

Proximus zag ook in 2018 het eigen vermogen afnemen met ca. 62 miljoen euro. De bedrijfswinst van Proximus daalde in 2018 met ca. 100 miljoen euro, terwijl de winst voor belastingen met 86 miljoen euro steeg in vergelijking met 2017.

De bedrijfsopbrengsten van Telenet lagen in 2018 ca. 2,3% lager dan in 2017.[298] Telenet geeft aan al aanzienlijke voordelen geplukt te hebben van de stijgende trend naar productbundels, waardoor het meer producten en diensten kan verkopen aan individuele klanten. Desondanks blijft de organisatie van mening dat dat deze trend in de toekomst nog meer voordelen kan opleveren.[299] Zowel de bedrijfswinst als de winst voor belastingen liggen in 2018 wel meer dan 100 miljoen euro lager dan in 2017.

Na de nationale lancering van het internet en tv-aanbod van Orange Belgium en de verandering van de merknaam Mobistar naar Orange in 2016, waren 2017 en 2018 belangrijke jaren voor de alternatieve operator. In 2018 lag de winst van het boekjaar voor belastingen op hetzelfde peil als in 2017. De bedrijfswinst ligt wel fors lager dan in 2017.

Scarlet Belgium nv startte op 1 augustus 2016 de overdracht van algemeenheid van goederen van Scarlet Business nv. Dat zorgde voor grote variaties op de resultatenrekening. Vanaf december 2016 is eveneens het business transformation project van start gegaan, hierdoor wordt het huidige Business Support Systeem, dat bestaat uit verschillende zelfgebouwde systemen, vervangen door één nieuw op maat gemaakt systeem. De stijging van materiële vaste activa was te wijten aan de start van dit project.[300] In 2018 stellen we een stijging vast van alle fiscale posten (eigen vermogen, bedrijfswinst, omzet,…) t.o.v. 2017.

Door de opgestapelde verliezen van Stievie nv was het op 19 augustus 2016 verplicht een bijzondere algemene vergadering bijeen te roepen. Medialaan nv, 100% aandeelhouder van de vennootschap, gelooft echter in een succesvolle toekomst van Stievie. Het weet de verliezen aan de opstartfase waarin de vennootschap zich nog bevond, alsook het innovatieve karakter van Stievie.[301] Na de opmerkelijke verbetering van haar financiële toestand in 2017, sluit Stievie nv jaar 2018 af met een winst voor belastingen van bijna 4,3 miljoen euro.[302]

Figuur 38: Evolutie gemiddelde waarden sinds 2009 – omroepsignaaltransmissie - Tekstuele beschrijving figuur 38

Bron: VRM op basis van informatie NBB

Sinds 2009 ligt de gemiddelde omzet en de gemiddelde winst voor belasting boven de evolutie van de CPI. In 2018 merken we een daling van de bedrijfswinst en een status quo inzake de werknemers en omzet. Sinds 2009 stellen we een stijging vast van de omzet en winst voor belastingen, vooral aangedreven door Proximus en Telenet. De jongste jaren daalt het gemiddelde echter, vermoedelijk door het aandeel van nieuwe spelers zoals Stievie en Orange in de markt.

INFOFRAGMENT 24: INKOMSTEN UIT VIDEO-ON-DEMAND

Bij interactieve digitale televisie vormt video-on-demand een bijkomende bron van inkomsten voor de distributeurs. De aangeboden content wordt daarbij al dan niet via tussenkomst van een omroeporganisatie verdeeld. De opvragingen zonder tussenkomst betreffen vooral films of erotische programma’s.

De VRM vraagt jaarlijks bij alle Vlaamse dienstenverdelers informatie op over de evolutie van het aantal opvragingen en de evolutie van de inkomsten, zowel met als zonder tussenkomst van omroeporganisaties. Daarnaast wordt er gepeild welk percentage van de inkomsten de omroep of rechtenhouder ten goede komt en welk percentage de distributeur. Gezien de vertrouwelijkheid van de gegevens kan de VRM hierover uitsluitend in geaggregeerde vorm rapporteren.

Zoals geïllustreerd in Figuur 46 en Figuur 47 werd de markt tot 2012 in beide gevallen gekenmerkt door een positieve evolutie, met een stagnatie in 2013.

De markt van video-on-demand met tussenkomst van de televisieomroepdiensten kent een duidelijke daling vanaf 2014 van zowel het aantal opvragingen als de inkomsten. Er kan een verklaring gevonden worden in de trend dat televisieomroepdiensten meer en meer televisieprogramma’s online beschikbaar stellen, alsook de tendens dat kijkers de jongste jaren meer en meer uitgesteld kijken via de opneemfunctie.

Bij de video-on-demand-markt zonder tussenkomst van de televisieomroepdiensten zien we een iets zachtere daling. Waarom deze markt over zijn hoogtepunt lijkt, kan verklaard worden door de stijgende populariteit van pay-tv-pakketten zoals Play van Telenet en Movies & Series Pass van Proximus en de opkomst van streamingdiensten zoals Netflix.

Figuur 39: Procentuele evolutie van het aantal opvragingen en inkomsten in euro met tussenkomst van de televisieomroepdiensten - Tekstuele beschrijving figuur 39

Bron: VRM op basis van informatie ingewonnen bij de Vlaamse dienstenverdelers

Figuur 40: Procentuele evolutie van het aantal opvragingen en inkomsten in euro zonder tussenkomst van de televisieomroepdiensten - Tekstuele beschrijving figuur 40

Bron: VRM op basis van informatie ingewonnen bij de Vlaamse dienstenverdelers

3.1.2.3        Analyse op basis van populariteitscijfers

Volgens de cijfers van de SCV-survey over 2018 heeft 98% van de Vlaamse bevolking ouder dan 18 jaar tv gekeken de voorbije drie maanden (status quo). 95% van de Vlaamse bevolking gebruikte de televisie om op de hoogte te blijven van de actualiteit. Terwijl het aandeel Vlamingen dat het televisienieuws volgt ongeveer hetzelfde is gebleven over de periode 2000-2018 is het dagelijks gebruik ervan fors verminderd. De gemiddelde Vlaming blijft dus dit medium gebruiken om zich op de hoogte te stellen van de actualiteit, maar hij doet dat minder frequent.^[303]

Uit de Digimeter 2018 blijkt dat 95% (+1%) van de Vlaamse huishoudens toegang heeft tot een televisietoestel[304].[305] 48% (-2%) van de Vlamingen beweert dagelijks lineair/live te kijken, 30% (+3%) beweert dagelijks uitgesteld te kijken.[306] Hoewel voor bijna de helft van de Vlamingen lineaire TV kijken een dagelijkse routine blijft, krijgt lineaire/live televisie geleidelijk aan meer concurrentie van alternatieven, zoals Netflix. Volgens de studie is 83% (=) van de Vlamingen ingeschreven op digitale televisie en 31% (+10%) heeft toegang tot een abonnement op Netflix.^[307] Uit de cijfers blijkt evenwel dat het merendeel van de Vlamingen digitale televisie en diensten zoals Netflix aanschouwen als complementaire platformen.[308]

Uit de studie blijkt ook dat 56% (+4%) van de Vlamingen dagelijks naar de nationale tv kijkt voor zijn nieuwsgaring.^[309]

INFOFRAGMENT 25: VERANDERINGEN OP DE KIJKCIJFERKAART

Tegenwoordig zijn er veel meer mogelijkheden om tv te kijken. Dit zorgt voor uitdagingen om consumentendata te aggregeren tussen verschillende apparaten en verschillende formaten (website, mobiel, applicatie, platform van derden). Iedereen is op zoek naar goede meetinstrumenten om cross-platformgedrag te volgen. Maar om dat soort data te bekomen moeten de (traditionele) omroepen in onderhandeling treden met andere spelers die een meer directe relatie hebben met de kijker en gedrag accurater kunnen monitoren, zoals telecomspelers en platformen.^[310]

Begin september 2019 lanceerde het CIM de opwaardering van de kijkcijfermeting. Vanaf begin september 2019 rapporteert het CIM, naast de klassieke tv-kijkcijfers, ook het aantal views en de kijkduur van tv-programma’s die na de uitzending online bekeken worden. Hierdoor kan de klassieke TV-rating aangevuld worden met de rating van uitgesteld bekeken online tv-programma’s. Verder plan het CIM nog bijkomende verbeteringen van de kijkcijfermeting (toevoegen van het volume live online kijken, volume van andere online video inhoud (bv. fragmenten, previews, web exclusieve videos, …) en publicatie van netto, geprofileerde kijkcijfers voor klassieke tv en online video.[311]

Productiehuizen

Sommige productiehuizen werken in opdracht van meerdere televisie-omroeporganisaties, sommige voor één enkele en er zijn ook interne productiehuizen. Het digitale magazine Inside TV geeft wekelijks een overzicht van welke programma’s er voor het eerst, of terug, op het scherm komen, op welke zender en wie het produceert. Daarnaast publiceert het een overzicht van producties die aangekondigd werden, maar nog niet op het (open) scherm te zien zijn, voor welke zender en wie het produceert. De vorige jaren publiceerde Inside TV ook een overzicht van welke programma’s er momenteel op tv te zien zijn. Dat was dit jaar niet meer het geval. Dit maakt dat we vanaf 2017 met een iets kleinere steekproef werken.

In de eerste jaarhelft van 2019 werden in de overzichten van Inside TV (met de interne productiehuizen van de omroepen inbegrepen) in totaal 8 productiehuizen vermeld die 5 of meer producties verzorgen. Zij worden weergegeven in tabel 72. Ze verzorgden samen 89 producties.

Daarnaast werden er in Inside TV 32 productiehuizen vermeld met minder dan 5 producties. 2 daarvan verzorgden 4 producties, 4 productiehuizen maakten elk 3 producties, 5 productiehuizen stonden in voor telkens 2 producties en 21 productiehuizen werden met slechts 1 productie vermeld.

Wanneer diezelfde informatie vanuit het perspectief van de omroepen bekeken wordt, blijkt dat vooral VRT, DPG Media en Telenet zeer veel Vlaamse producties programmeren. Die maken ze ofwel in eigen huis, ofwel doen ze beroep op verschillende onafhankelijke productiehuizen.

Tabel 76: Productiehuizen (interne inbegrepen) die in de eerste jaarhelft van 2019 5 of meer producties verzorgden

Bron: VRM o.b.v. Inside TV

Om de populariteit van het aanbod van de productiehuizen te bestuderen, werd gebruik gemaakt van de top 100 van populairste televisieprogramma’s.[318] Voor elk programma werd nagegaan welk productiehuis (intern of extern) het programma heeft gemaakt.

In 2018 werden de 100 populairste programma’s gemaakt door 25 productiehuizen. Bijna de helft (45%) van de top 100 werd echter ingenomen door voetbalwedstrijden (WK– en vriendschappelijke wedstrijden Rode Duivels), wielrennen (o.a. Ronde van Vlaanderen en Parijs-Roubaix ) en veldrijden (o.a. WK ). Ook andere sportuitzendingen, zoals Sporza, , haalden een top 100 notering. Dit verklaart ook het hoge aantal VRT-producties in de top 100.

Omdat een top 100 op jaarbasis een vrij beperkte dataset oplevert, werd deze oefening herhaald voor meerdere jaren. De best scorende productiehuizen werden verzameld in Tabel 71: Aantal vermeldingen in top 100 per productiehuis. Er moet worden opgemerkt dat top 100-noteringen slechts een deel van de volledige programmatie vertegenwoordigen. Zij geven louter een indicatie en geen absoluut bewijs over de concentratiegraad binnen de sector van productiehuizen. Toch is de stijging van VRT-producties van 28 in 2011 naar 60 in 2016 frappant. Het kan erop duiden dat de VRT toen meer koos voor interne producties. Vanaf 2017 stellen we evenwel een daling van het aantal VRT-producties vast.  Dit lijkt vooral het gevolg te zijn van de verplichting uit de beheersovereenkomst om meer extern te produceren.

De populariteit van de programma’s van productiehuizen hangt uiteraard ook af van de plaats in het programmaschema en dit wordt bepaald door de zenders. Hiermee hangt ook de plaats in de elektronische programmagids samen (mede bepaald door de distributeurs).

Tabel 77: Aantal vermeldingen in top 100 per productiehuis

Bron: VRM o.b.v. CIM, Inside TV en eigen onderzoek

Wanneer we de marktaandelen van de productiehuizen berekenen (o.b.v. aantal producties) kunnen de concentratiemaatstaven C4 en HHI berekend worden (Tabel 78). Bij de berekening van deze marktaandelen wordt geen rekening gehouden met kijkcijfers of kosten, enkel het aantal nieuwe producties opgetekend in de eerste zes maanden van 2019 in het tijdschrift Inside TV wordt gebruikt. Omdat Inside TV zijn werkwijze veranderd heeft in 2017, zijn deze maatstaven enkel te vergelijken met de cijfers vanaf 2017 (toen werden alle producties gepubliceerd, vanaf 2017 enkel de nieuwe). De conclusie blijft echter dezelfde: uit de HHI blijkt dat de markt van de productiehuizen een lage concentratiegraad kent.

Tabel 78: Concentratie-indexen productiehuizen op basis van aantal producties 2019

Bron: VRM o.b.v. CIM, Inside TV en eigen onderzoek

Televisieomroeporganisaties                                        

Kijkcijfers                                           

De CIM-cijfers over de kijktijden voor de belangrijkste Vlaamse omroepen worden publiek gemaakt op de CIM-website. Kijktijden zijn gedefinieerd als het aantal minuten dat een Vlaming per dag naar televisie kijkt. De verdeling wordt weergegeven in Figuur 41: Aandelen van de Vlaamse zenders in gemiddelde kijktijd in 2018 (totale bevolking).

Figuur 41: Aandelen van de Vlaamse zenders in gemiddelde kijktijd in 2018 (totale bevolking) - Tekstuele beschrijving figuur 41

Bron: CIM TV – Noord, 1/1 - 31/12/2018, Live +7 + Gasten - GfK Belgium NV, geraadpleegd op 11/02/2019

In Figuur 42: Evolutie van de aandelen van de Vlaamse zenders in gemiddelde kijktijd wordt een evolutie geschetst van het aandeel van de omroepen sinds 2009.

Eén kende in het begin van deze tien jaar een groei tot 33% in 2011, maar in 2012 werd een daling ingezet tot 28,73% in 2014. Sindsdien zat zijn marktaandeel weer in de lift tot 32,62% in 2016, waarna het marktaandeel in 2017 afnam tot 30,07%. In 2018 nam het marktaandeel licht toe tot 30,36%. Canvas kende een moeilijk 2015 qua marktaandeel en zet in 2018 de licht positieve evolutie verder met 5,52%. Ketnet haalde in 2013 nog 2,8% marktaandeel, in 2018 is dit 1,45%. De kijkcijfers voor VTM ondergingen tot 2013 een daling van 21% naar 17%. Sindsdien nam het marktaandeel weer toe tot 20,6% in 2015. In 2018 lag het marktaandeel meer dan een procentpunt lager dan in 2015. VIER schommelde jaren tussen de 6 en 7% om sinds 2013 licht te stijgen tot 7,68% in 2016. In 2017 bedroeg het marktaandeel 7,28%. De zender ZES realiseerde in 2018 een marktaandeel van bijna 2%.

Op 1 januari 2010 werd door het CIM uitgesteld kijken of Time Shifted Viewing (TSV) geïntroduceerd in de meting van de kijkcijfers. Het CIM meet sindsdien niet enkel het kijken naar televisieprogramma's op het moment van uitzending maar ook programma's die tot en met 6 dagen later worden (her)bekeken. Vanaf 1 januari 2016 werd dit uitgebreid naar zeven dagen na uitzending. Het CIM volgt op deze manier de huidige Europese standaard van Live+7+Guests.

Figuur 42: Evolutie van de aandelen van de Vlaamse zenders in gemiddelde kijktijd 2009-2018 - Tekstuele beschrijving figuur 42

Bron: VRM op basis van CIM TV - Noord, 1/1 - 31/12/2018, Live + 7 + Gasten - GfK Belgium NV 

Wanneer de kijkcijfers voor de zenders per omroeporganisatie gegroepeerd worden (zie Tabel x: ), kunnen de concentratiemaatstaven C3 en HHI berekend worden. We kiezen er hiervoor om de C3 i.p.v. C4 te berekenen omdat er tot en met 2011 enkel cijfers beschikbaar zijn van de drie grote televisiespelers VRT, Medialaan - de Persgroep Publishing en SBS.

Over de periode 2009-2018 blijft de concentratie nagenoeg constant. Daarbij dient opgemerkt te worden dat het gezamenlijk marktaandeel van de drie grootste spelers zakte van 82% in 2008 naar 78,9% in 2012, maar daarna opnieuw steeg naar 81,2% in 2015. Na een afname van de C3 in 2016 en 2017, benadert de C3 in 2018 (81,05%) terug het niveau van 2015. In 2017 zakte de HHI-index naar 0,2444. In 2018 steeg de HHI-index licht naar 0,2472

De opkomst van nieuwe onafhankelijke themazenders, dewelke de HHI-index doet afnemen, is positief te noemen in dit kader. De beperkte stijging van het marktaandeel van de 3 grote blokken (VRT, Medialaan – de Persgroep Publishing, SBS) vlakt dit effect evenwel af. Desalniettemin blijft de HHI-index ook in 2018 bij de indicatie ‘matig geconcentreerd’.

Tabel 79: Concentratie-indexen omroeporganisaties op basis van kijkcijfers 2009-2018

Bron: VRM op basis van CIM TV - Noord, 1/1 - 31/12/2018, Live + 7 + Gasten - GfK Belgium NV

Figuur 43: Evolutie concentratie omroeporganisaties 2009-2018 - Tekstuele beschrijving figuur 43

Bron: VRM op basis van CIM TV - Noord, 1/1 - 31/12/2018, Live + 7 + Gasten - GfK Belgium NV

Wanneer we kijken naar de kijkcijfers voor de zenders afzonderlijk (zie tabel x: concentratie-indexen tv-zenders op basis van kijkcijfers 2009-2018), kunnen de concentratiemaatstaven C4 en HHI berekend worden. Over de periode 2009-2016 bleef de C4 nagenoeg constant, uitgezonderd een dip in 2013 (62%). In de daaropvolgende jaren (2014-2016) bleef de C4 stabiel rond 65%. In 2018 stellen we een lichte stijging vast naar 62,65 (2017: 62,40% ). De HHI vertoont een licht dalend verloop. Dit betekent dat de vier grootste zenders nauwelijks aan marktaandeel hebben moeten inboeten, maar dat er wel enkele kleine zenders zijn bijgekomen.

Tabel 80: Concentratie-indexen tv-zenders op basis van kijkcijfers 2009-2018

Bron: VRM op basis van CIM TV - Noord, 1/1 - 31/12/2018, Live + 7 + Gasten - GfK Belgium NV

Vlaamse content

Artikel 154 van het Mediadecreet bepaalt dat regionale televisieomroeporganisaties en particuliere lineaire televisieomroeporganisaties ernaar streven om het grootste gedeelte van hun niet aan informatie, sport, spel, reclame, teletekst en telewinkelen gewijde zendtijd te reserveren voor Europese producties. Een aanzienlijk deel ervan moet worden besteed aan Nederlandstalige Europese producties.

Artikel 155 stelt dat regionale televisieomroeporganisaties en particuliere lineaire televisieomroeporganisaties ernaar streven om ten minste tien procent van hun niet aan informatie, sport, spel, reclame, teletekst en telewinkelen gewijde zendtijd te besteden aan Europese producties die vervaardigd zijn door van de televisieomroeporganisaties onafhankelijke producenten. Een aanzienlijk deel ervan moet worden besteed aan recente producties. Dat zijn producties die binnen een periode van vijf jaar nadat ze gemaakt zijn worden uitgezonden. Er moet voldoende ruimte worden gemaakt voor recente Nederlandstalige Europese producties.

De Vlaamse Regering kan ter uitvoering hiervan quota opleggen. Tot op heden is dat nog niet gebeurd.

De televisieomroeporganisaties bezorgen elk jaar een verslag aan de VRM over de wijze waarop aan bovenstaande bepalingen is voldaan. Sinds 2017 stelt de VRM ook vragen omtrent de hoeveelheid Vlaamse producties die televisieomroeporganisaties programmeren. In 2018 en 2019 werd, op basis van artikel 157 van het Mediadecreet, een quotaverslag inzake de niet-lineaire televisiediensten opgevraagd. Slechts een beperkt aantal ondernemingen gingen in op dit verzoek. Omdat te weinig gegevens beschikbaar zijn, besliste de VRM om hierover niet te rapporteren.

Hieronder wordt een overzicht geboden van de verzamelde gegevens.

Tabel 81: Hoeveelheid Vlaamse producties die televisieomroeporganisaties programmeren

Sommige omroepen waren niet in staat de gevraagde gegevens te bezorgen. Het gaat om SBS Belgium nv, Telenet BVBA en Belgian Business Television nv. Daarnaast dienden een aantal omroepen geen quotaverslag in: Het Halfrond vzw (Vlaamsparlement.tv), Proximus Media House nv, RTV en Via Plaza nv. Het merendeel van de regionale omroepen zendt uitsluitend programma’s uit onder de noemer: informatie, nieuws, sport, reclame en teletekst. Wanneer er een laag percentage onafhankelijke Vlaamse producties gerapporteerd wordt, duidt dit erop dat de omroep in kwestie veel programma’s zelf produceert.

INFOFRAGMENT 26: NIET-LINEAIRE TELEVISIEOMROEPORGANISATIES DRAGEN BIJ AAN DE PRODUCTIE VAN VLAAMSE AUDIOVISUELE WERKEN

Dienstenverdelers (o.a. Telenet, Proximus, ….) dienen sedert 2014 jaarlijks een financiële bijdrage te leveren aan de productie van Vlaamse audiovisuele werken. Dienstenverdelers kunnen hierbij de keuze maken tussen ofwel een bijdrage onder de vorm van een financiële bijdrage aan de coproductie van Vlaamse audiovisuele werken, ofwel onder de vorm van een gelijkwaardige financiële bijdrage aan het Vlaams Audiovisueel Fonds vzw.

De afgelopen jaren werd vanuit verschillende invalshoeken (academici, media-actoren, belangenorganisaties en politici) een uitbreiding van deze stimuleringsregeling naar andere actoren binnen het Vlaamse media-ecosysteem bepleit.

In 2018 werd door het Vlaamse Parlement een investeringsverplichting voor niet-lineaire televisieomroeporganisaties goedgekeurd. Op 1 februari 2019 keurde de Vlaamse Regering het besluit dat de investeringsverplichtingen voor niet-lineaire televisieomroeporganisaties regelt, definitief goed. Het besluit werd door het Vlaamse Parlement (geamendeerd) bekrachtigd in haar vergadering van 3 april 2019.

Vanaf 2019 zullen hierdoor ook niet-lineaire televisieomroeporganisaties moeten bijdragen aan de productie van Vlaamse audiovisuele werken. Ook deze actoren kunnen kiezen voor een bijdrage aan het VAF dan wel opteren voor een coproductie van Vlaamse audiovisuele werken. In 2019 doet Netflix voor het eerst via deze regeling een bijdrage aan de coproductie van Vlaamse audiovisuele werken.

Online populariteit van tv-merken

Omroepen lonken niet enkel naar de kijker via het televisietoestel. Je kan steeds meer programma’s bekijken op de website van een omroep en omroepen zijn ook actief op sociale media. De grafiek hieronder geeft een overzicht van de online populariteit van enkele Vlaamse omroepmerken. Het aantal websitebezoeken staat op de primaire as (links) en het aantal volgers op sociale media op de secundaire as (rechts).

VRT NWS (sinds 2017, voorheen deredactie.be), de nieuwssite van de VRT, springt terug over Sporza.be, de sportwebsite van de VRT, naar de eerste plaats. Vtm.be vervolledigt, op verre afstand, de top 3. Opvallend is dat de sites van de VRT-zenders zelf (één, Canvas en Ketnet) heel wat minder populair zijn dan de merken VRT NWS en Sporza. VRT NU, de nieuwe website van de VRT waar heel wat programma’s bekeken kunnen worden, verdubbelde het dagelijkse gemiddelde naar ca. 207.000 bezoekers.

Als we vergelijken met vorig jaar zien we het aantal websitebezoekers van een aantal omroepen zeer fors toenemen (VIER, VIJF en VRT NU). Verschillende zenders (VTM, Q2, Canvas, Ketnet en Sporza) gaan er dan weer op achteruit. Opmerkelijk is dat Sporza, door het ontbreken van een groot sportevenement (WK Voetbal), haar bezoekers zag afnemen met meer dan 10%. Q2 had dagelijks amper een dertigtal bezoekers.

Vijf omroepmerken, VRT NWS, Sporza[322], één, VTM en VTM Nieuws springen eruit qua aantal volgers op sociale media. Als we opsplitsen naar de verschillende soorten sociale media zien we dat op Facebook één, Sporza, VTM en VTM Nieuws het populairst zijn. Op Twitter zijn dat VRT NWS, Sporza en VTM. VTM, Ketnet en Studio 100 TV hebben de populairste YouTube-kanalen. Instagram wordt dan weer vooral succesvol gebruikt door VTM, VTM Nieuws, Sporza en één.

Vergelijken we met 2018 dan zien we dat de sociale profielen van de omroepmerken redelijk stabiel blijven of er op vooruitgaan qua aantal volgers. Opmerkelijk is de sterke opmars (procentueel) van VRT NU op diverse sociale media. Op Facebook laten de SBS-merken ook positieve cijfers optekenen. Op Instagram is VTM KIDS de sterkste stijger met een meer dan verdriedubbeling van het aantal volgers.

Figuur 44: Online populariteit televisieomroepmerken - Tekstuele beschrijving figuur 44

Bron: VRM op basis van CIM en eigen onderzoek bij betrokken sociale netwerken in zomer 2019 (juni-juli 2019)

In de figuur hieronder worden de populariteitsaandelen van de mediagroepen getoond. We zien dat de openbare omroep zeer overheersend is in het online omroeplandschap. Dit is meer uitgesproken bij de websites dan bij de sociale mediaprofielen (de grafiek bevat geen streamingcijfers). Door onvoldoende gegevens verschilt de categorie andere[323] bij de verschillende marktaandelen.

Figuur 45: Populariteitsaandelen mediagroepen televisie - Tekstuele beschrijving figuur 45

Bron: VRM op basis van CIM en eigen onderzoek

Wanneer we kijken naar apps, zien we verschillende ontwikkelingen bij de Vlaamse mediabedrijven. VRT lanceerde begin augustus 2018 de VRT NU-app, die eind 2018 al 233.564 keer geïnstalleerd werd.[324] De VRT NWS-app kreeg in 2018 gemiddeld 150.496 bezoekers per dag.[325]

SBS Belgium probeerde eind 2016 zijn succesvolle app De Slimste Mens Ter Wereld betalend te maken. Het stond helemaal bovenaan de hitlijst van meest verkochte apps, maar kreeg slechte beoordelingen.[326] In de zomer van 2017 werd de app geëvalueerd en beslist om de app te laten uitdoven.[327] Ook SBS-apps VIER, VIER recepten en VIJF zijn al enige tijd niet meer beschikbaar in een app store. Ook de ‘Sta op met Geubels-app’ verdween uit de app store. SBS Belgium was geen voortrekker op het vlak van content gratis beschikbaar stellen via zijn website of apps. Sinds twee jaar wordt gewerkt aan het versterken van de digitale content. Zo verspreiden VIER, VIJF en ZES intussen hun content integraal digitaal en wordt specifiek digitale content gemaakt.[328]

DPG Media stelt in tegenstelling tot SBS al langer quasi al zijn content online ter beschikking. Stievie nv, een dochterbedrijf van DPG Media, herlanceerde zijn app naar de naam Stievie TV Kijken. Daarnaast werd in het voorjaar van 2019 de nieuwe applicatie VTM GO gelanceerd.[329]

Studio 100 heeft, buiten Studio 100 GO, heel wat betaalapps[330] die heel wat minder populair zijn. Daardoor is het aantal installaties eerder beperkt, gaande van 1-10 installaties (Kleuren Maya,…) tot 500+ installaties (Bumba LaLaLa).

Er zijn verschillende apps onder de naam ‘tv-gids’ die een overzicht geven van de tv-programmatie. De tv-gids van Humo is daaronder de populairste.

Tabel 82: Aantal installaties applicaties televisie via Google Play

Bron: VRM op basis van Google Play, geraadpleegd zomer 2019 (juni-juli)

Distributie

In de figuur hieronder geven we de evolutie weer van het aantal kabelabonnees. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen analoge en digitale tv.

In Vlaanderen vormt coaxkabel de enige manier om nog analoge tv-signalen te ontvangen. Binnen hun bedieningsgebied waren Telenet en Nethys (intercommunale), voor de komst van Orange, de enige dienstenverdelers op de markt voor analoge tv-signaaldistributie.

De populariteit van analoge tv vermindert echter. Figuur 51 toont een duidelijke afname van het aantal kijkers dat enkel nog via analoge kabel kijkt. Hierbij dient wel verduidelijkt te worden dat er een groot aantal analoge tv-klanten blijft bestaan die naast hun analoog abonnement een digitaal abonnement nemen.

Figuur 46: Evolutie van het aantal kabelabonnees (coax en IPTV) - Tekstuele beschrijving figuur 46

Bron: VRM op basis van informatie uit jaarverslagen

De eenmalige stijging van het aantal Telenetklanten in het voorjaar van 2009 kan verklaard worden door de overname van abonnees in het Interkabelgebied. Daarnaast besloot Telenet om vanaf 1 januari 2012 de digitale INDI-klanten als analoge klanten te beschouwen aangezien er geen interactiviteit bestaat en de abonnees geen toenemende bedrijfsopbrengsten generen. Vanaf 26 november 2012 werd het digitale signaal volledig afgebouwd doordat de leveranciers het achterliggende digitale INDI-platform niet langer ondersteunen.

Wat (al dan niet interactieve) digitale televisie betreft zijn er op verschillende platformen verschillende aanbieders actief. Over het Belgische grondgebied[331] heeft Telenet ongeveer evenveel digitale abonnees als concurrent Proximus over heel België. Proximus geeft enkel het aantal klanten prijs over heel België en daar zitten ook de klanten van dochter Scarlet bij. In 2015 zijn bovendien de klanten van SNOW (BASE) overgestapt naar Scarlet. Dit verklaart een deel van de abonneestijging bij Proximus.

Ook Orange communiceert in zijn jaarverslag enkel over het aantal klanten in België. Op 1 januari 2019 waren dat 180.000 klanten.

Er bestaan nog andere distributievormen dan kabel. Over-the-top (OTT) televisie, televisie via internet, is momenteel aan een opmars bezig, vooral bij jongeren. Zowel Telenet als Proximus bieden OTT-televisie aan hun abonnees aan. Telenet had op 31 december 2016 485.212 abonnees die actief gebruik maken van de Yelo Play app en/of yelotv.be.^[332] Dat was een stijging van 8,9% t.o.v. vorig jaar. In latere jaarverslagen worden deze gegevens niet langer vermeld. Proximus biedt eenzelfde dienst aan via Proximus TV, maar de Vlaamse cijfers mogen niet publiek gemaakt worden. Een derde Vlaams initiatief is Stievie Premium. Ook de abonnee-aantallen van deze dienst zijn vertrouwelijk. Vanaf april 2019 is daar nog VTM GO bijgekomen.

De ontwikkeling van OTT-diensten zorgt voor aanpassingen binnen de bedrijfsmodellen van traditionele distributeurs. OTT-diensten richten zich meestal tot een niche met een beperkter aanbod voor een lagere prijs, terwijl gevestigde televisieverdelers een groot aanbod hebben voor een hogere prijs. Dit zorgt ervoor dat consumenten meer mogelijkheden krijgen, distributeurs meer perspectieven hebben en rechtenhouders hun aanbod via meerdere kanalen kunnen verkopen.         

INFOFRAGMENT 27: DE FINANCIELE RELATIE TUSSEN OMROEPEN, DISTRIBUTEURS EN AUTEURS

Door de tweezijdigheid van de televisiemarkt kunnen omroeporganisaties als klant én als leverancier beschouwd worden van distributeurs en vice versa. Er kunnen dus geldstromen in beide richtingen lopen. Deze materie is complex en weinig transparant vermits de omroepen enerzijds transportkosten betalen voor de verspreiding van het signaal, maar anderzijds (samen met de auteurs) auteursrechten ontvangen.

Door allerhande belanghebbenden wordt het gebrek aan transparantie over de verdeling van de geïnde auteursrechten aangeklaagd.

De marktpartijen zijn niet geneigd informatie over deze materie openbaar te maken. Vaak zijn zij zelf tot vertrouwelijkheid gebonden in de contracten die werden aangegaan.

Sinds 2010 vraagt de VRM inzicht in de overeenkomsten die de dienstenverdelers aangingen met de omroeporganisaties en informatie over de effectief betaalde/ontvangen bedragen. Deze oefening wordt jaarlijks herhaald.

Details kunnen niet vrijgegeven worden aangezien zij op strikt vertrouwelijke basis werden meegedeeld. Oorspronkelijk werd enkel informatie opgevraagd over de transfers tussen omroepen en distributeurs. Sinds 2012 vroeg en kreeg de VRM ook de gegevens over de bedragen die aan andere rechthebbenden betaald werden.

De kabeloperatoren factureren de auteursrechten apart omdat ze, wat betreft de prijs van het basisabonnement, onder de controle van de Prijzendienst vielen. Extra’s, zoals auteursrechten, worden apart op de factuur vermeld en op die manier kan iedereen berekenen hoe groot de te verdelen som is. Bij andere distributeurs (zoals Proximus) zijn de omroeptransmissiediensten en auteursrechten niet apart gefactureerd, maar inbegrepen in de prijs van een “pack”. Daardoor is het voor de begunstigden niet meteen mogelijk om te berekenen hoeveel er in totaliteit uitgekeerd zou moeten worden.

De variatie binnen de aangeleverde prijsinformatie is zodanig groot dat het de VRM niet toestond er een eenduidige logica uit te distilleren.

Voor sommige contracten wordt een vergoeding per abonnee per maand, gebaseerd op het marktaandeel, afgesproken, soms wordt er gewerkt met forfaitaire bedragen. In een aantal gevallen bevatten de overeenkomsten ook engagementen tot het spenderen van behoorlijk hoge advertentiebudgetten op bepaalde zenders.

De balans wijst in quasi alle gevallen in het voordeel van de omroepen, maar soms is dit omgekeerd. Deze verhouding blijkt niet per se bevestigd door de populariteit van de zenders in kwestie. De betaalde bedragen schommelen tussen nul euro, over enkele duizenden euro, tot meerdere miljoenen euro. Voor eenzelfde omroep kunnen de bedragen in de relatie met een ander platform zelfs in een volledig andere grootorde liggen.

INFOFRAGMENT 28: DIENSTENVERDELERS PASSEN DIGICORDER EN INTERFACES AAN

Personalisatie lijkt het modewoord te zijn binnen de mediasector. Waar de voorbije jaren in het teken stonden van de ontwikkeling van gepersonaliseerde of targeted advertising, zetten de dienstenverdelers Telenet en Proximus nu een nieuwe stap door de mogelijkheden van hun digicoders en interfaces aan te passen. Dit allemaal met als doelstelling om een zo persoonlijk mogelijk aanbod voor de consument te creëren.

Zo ging Telenet, na een zeer uitgebreide testfase bij ca. 20.000 klanten, van start met de geleidelijke uitrol van de nieuwe generatie tv-decoder. De tv-box biedt opnames in de cloud, Netflix en YouTube en spraakbesturing. Via een knop op de afstandsbediening kunnen er gesproken bevelen doorgegeven worden, zoals zendernamen of programma’s. Wat de gebruiksinterface betreft, is er weinig veranderd. Wel nieuw is de afdeling Apps, waar voorlopig Netflix en YouTube in terug te vinden zijn. Ook hoort bij de nieuwe box een nieuwe Telenet TV-app.^[333] In juni 2019 communiceerde Telenet dat toepassingen ontwikkeld werden voor de Google Assistent, waardoor klanten met hun stem aan hun smarphone kunnen vragen om tv aan en uit te zetten, een programma te zoeken, af te spelen, te pauzeren of op te nemen. Hiermee wilt Telenet bijkomend gebruiksgemak aan de consument bieden. Bovendien zullen de toepassingen nog verder ontwikkeld worden, waardoor het binnenkort mogelijk zal worden om via de Google Assistent suggesties voor films en series op te vragen, of vragen te stellen over je producten en diensten.^[334]

Proximus nv veranderde de gebruiksinterface van haar abonnees en creëerde een slim tv-menu, dat het kiezen van programma’s sneller en makkelijker maakt. Het tv-menu herkent namelijk voorkeuren op basis van wat een gezin regelmatig bekijkt en stelt op basis daarvan bijkomende favoriete programma’s voor. Ook biedt Proximus specifieke aanbevelingen aan onder de noemer ‘films & series’, ‘sports’, ‘muziek’ en ‘kinderen’.^[335]

Orange installeerde op zijn beurt in de zomer van 2018 een gloednieuwe gebruikersinterface, die een beter en gebruiksvriendelijker design heeft dankzij meer eenvoudig schermen en een snellere navigatie, evenals een verbeterde tv-gids die meer kanalen tegelijk weergeeft (8 in plaats van 6).^[336]

3.1.2.4        Mandatenconcentratie in de televisiesector

In de figuur hieronder kijken we naar de cumulatie van mandaten in de televisiesector. Het geeft een duidelijk beeld van de banden op bestuursvlak tussen mediagroepen onderling. Onderaan links zien we dat Telenet via SBS Belgium, SBS Sales Belgium en productiehuis Ded’s It, een band heeft met de bestuurskamer van Studio 100. Via Ded’s It hebben beide bedrijven connecties met De Buren. De Buren heeft op zijn beurt dan weer een gemeenschappelijke functiehouder met Bites Europe en die heeft op zijn beurt gemeenschappelijke functiehouders met Stievie en TvBastards, dochterondernemingen van DPG Media. Het is wel frappant dat DPG Media op bestuurlijk vlak geen verbanden heeft met Bites Europe, Stievie of TvBastards. Via www.vlaamseregulatormedia.be kan je deze figuur duidelijker bekijken.

Figuur 47: Mandatenconcentratie in de televisiesector[337]

Bron: VRM op basis van informatie NBB