1.1.2 Aggregatie: radio-omroeporganisaties

Het beschikbare spectrum is gelimiteerd. Daarom heeft de Vlaamse overheid in het Mediadecreet regels vastgelegd aangaande het gebruik van het deel van het spectrum dat toegewezen werd aan radio-omroep.

Volgens het decreet kan een onderscheid gemaakt worden tussen openbare of publieke radio-omroeporganisaties enerzijds en private radio-omroeporganisaties anderzijds. Publieke radio-omroeporganisaties kunnen verder worden onderverdeeld in landelijke publieke radio-omroeporganisaties en regionale publieke radio-omroeporganisaties.

Het Mediadecreet maakt voor de particuliere radio-omroeporganisaties een onderscheid tussen lineaire en niet-lineaire radio-omroeporganisaties. De lineaire worden dan ook nog eens onderverdeeld in:

• Landelijke private radio-omroeporganisaties,

• Regionale private radio-omroeporganisaties,

• Lokale radio-omroeporganisaties,

• Andere radio-omroeporganisaties.

De categorie “Andere radio-omroeporganisaties” ontstond ten gevolge van de introductie van nieuwe technologieën voor de uitzending van radioprogramma’s (bv. internetradio, DAB/DAB+). De indeling van de schakel aggregatie in categorieën is hier dus eigenlijk afhankelijk van verschillen binnen de schakel distributie. Oorspronkelijk waren radio-omroeporganisaties voornamelijk verticaal geïntegreerde organisaties die zowel de aggregatie als de distributie voor hun rekening namen.

De toekenning van frequenties aan omroepen gebeurt tijdens een erkenningsronde. De vorige algehele erkenningsronde dateert van eind 2003. Het Vlaams Parlement heeft nu het licht op groen gezet voor een verlenging van de landelijke en lokale radio-erkenningen. Die erkenningen liepen af op 25 september 2016, maar omdat het dossier bijzonder complex is en die deadline in het gedrang komt, werden de huidige licenties verlengd tot 31 december 2017.[10]

INFOFRAGMENT 3: RADIOLANDSCHAP IN BEWEGING

Op 31 december 2017 lopen de huidige landelijke en lokale radio-erkenningen af. Maar de erkenningen van de drie landelijke private radio-omroepen worden voor een beperkte termijn van vier jaar verlengd. Er werd een piste onderzocht om een vierde landelijk frequentiepakket via een beauty contest aan te bieden voor een termijn van vier jaar, maar dit bleek in de praktijk niet haalbaar zonder significant verlies van de ontvangst van de uitzendingen door andere radio-omroepen, in de eerste plaats de VRT-radiozenders.

De landelijke private radio-omroepen worden decretaal verplicht om te investeren in DAB+, met het oog op een analoge switch-off. De precieze datum hiervoor ligt nog niet vast. Om in afwachting hiervan de diversiteit in het commerciële radiolandschap te bewaren, wordt een nieuwe categorie van commerciële radio-omroepen in het leven geroepen in de vorm van commerciële netwerkradio’s. Deze radio’s, die vanaf 1 januari 2018 kunnen worden opgestart, kunnen geen volledige landelijke dekking verwerven op de FM-band, maar hun dekking is wel dermate uitgebreid dat zij diverse stedelijke regio’s binnen Vlaanderen bereiken. Doelstelling is om een viertal commerciële netwerkradio’s te erkennen. Om erkend te worden en de nodige frequenties ter beschikking te krijgen wordt wel een hoge mate van professionaliteit verwacht. Het aantonen van reeds verworven media-ervaring zal bijvoorbeeld een belangrijke erkenningsvoorwaarde zijn.[11]

Lokale radio’s krijgen na 31 december 2017 de mogelijkheid om een beroep te doen op specifieke frequentiepakketten. Met de hervorming verdwijnt de mogelijkheid tot samenwerkingsverbanden tussen lokale radio-omroepen zoals die vandaag bestaan. Occasionele samenwerkingen bij eenmalige grote acties of uitzonderlijke gebeurtenissen blijven wel mogelijk. Ook aan de overdracht van erkenningen komt een einde. Bij een stopzetting van de activiteiten keert het frequentiepakket van een lokale radio-omroep terug naar de overheid.[12]

1.1.2.1 Landelijke publieke radio-omroeporganisaties

Landelijke publieke radio-omroeporganisaties worden publiek gefinancierd en zenden uit voor de hele Vlaamse Gemeenschap.

De Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie biedt de Vlaamse luisteraar vier landelijke radio’s aan. Radio 1 is de algemene nieuws- en informatiezender. Klara is de cultuurzender die voornamelijk aandacht besteedt aan klassieke muziek. MNM is de hitradio van de VRT. Ten slotte is er Studio Brussel dat zich met nieuws en brede culturele informatie richt tot de luisteraar. Je kan de zenders beluisteren via verschillende platformen, zoals weergegeven in Tabel 2: Landelijke publieke radio-omroeporganisaties. Sinds 1 januari 2012 worden de uitzendingen van Radio 1 en Radio 2 ook via satelliet verspreid.

Aanbieder

Ondernemingsnummer

Naam aanbod

FM

DAB[13]

Internet

VRT nv

244142664

Radio 1

x

x

x

Nieuws+

-

x

x

Klara

x

x

x

Klara Continuo

-

x

x

MNM

x

x

x

MNM Hits

-

x

x

Studio Brussel

x

x

x

Ketnetradio

-

-

x

Tabel 2: Landelijke publieke radio-omroeporganisaties

1.1.2.2 Regionale publieke radio-omroeporganisaties

Regionale publieke radio-omroeporganisaties worden publiek gefinancierd en zenden uit voor een welbepaalde regio die maximaal één provincie bestrijkt.

De VRT biedt met Radio 2 ook regionale radio aan. Radio 2 heeft een breed en overwegend Nederlandstalig muziekprofiel. Typerend voor Radio 2 is zijn verankering in de regio’s en de ontkoppeling van zijn aanbod waarbij regionale actualiteit centraal staat.

Tijdens de onderhandelingen over de besparingen bij de openbare omroep was er even sprake van het verminderen van de regionale aanpak van Radio 2[14], maar die ingreep werd later teruggeschroefd[15].

Aanbieder

Ondernemingsnummer

Naam aanbod

VRT nv

244142664

Radio 2 Antwerpen

Radio 2 Limburg

Radio 2 Oost-Vlaanderen

Radio 2 Vlaams-Brabant

Radio 2 West-Vlaanderen

Tabel 3: Regionale publieke radio-omroeporganisaties

1.1.2.3 Landelijke private radio-omroeporganisaties

Landelijke private radio-omroeporganisaties zenden uit voor de hele Vlaamse Gemeenschap.

Vanaf het begin van de jaren 1980 konden private radio-omroepen in Vlaanderen legaal uitzenden. Hun bereik was echter beperkt tot het lokale niveau.

In 2001 verloor de VRT zijn monopolie voor landelijke radio, door de toekenning van licenties voor landelijke private radio’s aan 4fm en de Vlaamse Media Maatschappij (VMMa) (Q-Music, vanaf 31/08/2015 Qmusic).

Na de overname van 4fm door de VMMa in mei 2007, werd de VMMa de enige aanbieder van landelijke private radio in Vlaanderen. Op 1 april 2009 werd de naam 4fm veranderd in JOEfm en daarna in JOE.

Eind 2013 kondigde de VMMa aan dat het bedrijf vanaf 2014 “Medialaan” zal heten.

Daarnaast bestonden er vroeger ook een aantal regionale private radio-omroepen. Door een samenwerkingsverband vormden zij sinds maart 2010 de facto een landelijke zender. Op 11 september 2012 werd de VRM formeel ingelicht door de licentiehouders dat zij hun zendvergunningen overdroegen aan de landelijke radio-omroeporganisatie, Nostalgie – Vlaanderen Één.

Aanbieder

Ondernemingsnummer

Naam aanbod

JOEfm nv

469992615

JOE

Medialaan nv

432306234

Qmusic

Vlaanderen Eén nv

890243036

Nostalgie

Tabel 4: Landelijke private radio-omroeporganisaties

1.1.2.4 Regionale private radio-omroeporganisaties

Regionale private radio-omroeporganisaties zenden uit voor een welbepaalde regio die maximaal één provincie bestrijkt.

Bij decreet van 25 oktober 2002 werd de mogelijkheid voorzien om particuliere regionale radio-omroepen te erkennen, die uitzenden voor maximaal één provincie. Initieel werden erkend: Antwerpse Radio NV, dat radio bracht onder de naam Antwerpen 1, De Vrije Golf vzw met Contact Vlaams-Brabant, Radio Gent vzw met Go FM, Prometheus incorporated (later herdoopt tot “Radio West-Vlaanderen 1”) met radio Mango en FM Limburg van Facta Media.

Sinds de decreetwijziging van 2 februari 2007 werd het voor regionale radio’s mogelijk om samen te werken. In maart 2008 verenigden 4 van de 5 regionale radio-omroepen zich onder de merknaam Nostalgie. FM Limburg sloot hierbij aan op 4 maart 2010.

De facto vormden ze dus een landelijke zender. Op 11 september 2012 werd de VRM formeel ingelicht door de licentiehouders dat zij hun zendvergunningen overdroegen aan de landelijke radio-organisatie, Nostalgie – Vlaanderen Één.

Hoewel het in theorie mogelijk blijft om regionale radio in Vlaanderen te organiseren, is er in de praktijk geen aanbod.

1.1.2.5 Lokale radio-omroeporganisaties

Lokale radio-omroeporganisaties zenden uit voor een stad, een deel van een stad, een gemeente, een beperkt aantal aansluitende gemeentes of een welbepaalde doelgroep.

Het frequentiebesluit van 1 september 2006 voorziet 294 frequenties voor lokale radio. In de loop van de jaren werden een aantal radio’s op non-actief gezet. Regelmatig zijn er klachten en/of vaststellingen over ongeoorloofde verhoging van het uitzendvermogen van vergunde zendinstallaties, met storingen als gevolg.

Een groot aantal lokale radio’s maakt deel uit van een samenwerkingsverband tussen minimaal 2 omroeporganisaties.

Onderstaande Tabel 5: Samenwerkingsverbanden tussen lokale radio's geeft de evolutie weer van de deelnemers aan verschillende samenwerkingsverbanden of ketenvorming tussen Vlaamse lokale radio’s.

Het aantal aangesloten omroeporganisaties geeft een indicatie van de grootte van het samenwerkingsverband. Het vormt echter geen absolute indicatie voor het bereik van de lokale radio’s.[16]

Het aantal radio’s dat deel uitmaakt van een samenwerkingsverband bleef in 2016 erg hoog (71%). Er vielen gedurende het laatste jaar weinig individuele verschuivingen tussen de ketens te noteren. In 2015 werden de Belgische Sanoma-activiteiten herschikt en vervoegden 16 StoryFM radio’s zich bij FamilyRadio.

Keten

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Antwerpen FM

-

2

2

2

-

-

-

-

Basic Gold

4

-

-

-

-

-

-

-

C-Dance

-

6

5

6

-

-

7

2

City Gold

5

5

-

-

-

-

-

-

City-Music

5

6

6

6

6

6

6

6

City-Music Ambigold

-

2

3

3

2

2

2

-

Club FM

26

54

56

53

52

50

49

49

Contact

32

-

-

-

-

-

-

-

Crazy FM

11

-

-

-

-

-

-

-

Crooze FM

3

2

2

2

2

2

2

2

Exqi FM/Be One

12

12

-

-

-

-

-

-

Extra Gold

4

4

4

3

-

-

-

-

FamilyRadio

-

10

14

15

18

20

36

34

Radio FG

-

-

2

2

2

2

2

-

FM BRUSSEL

-

-

-

-

2

2

-

-

FM Goud

-

-

-

-

2

2

2

2

Goeiedag Radio[17]

-

-

3

3

3

3

3

4

Goldies radio

2

-

-

-

-

-

-

2

HIT FM

13

17

20

21

21

20

20

21

IRO

-

2

2

3

3

3

3

3

JamFM.net

-

-

-

-

6

7

-

-

Komilfoo

2

3

3

3

3

3

3

3

Land van Waas

-

-

-

-

2

2

2

2

LRM

-

2

2

2

2

2

2

2

MFM

3

3

-

2

-

-

-

-

Mi Amigo

7

2

-

-

-

-

-

-

Minerva

-

2

2

2

2

2

2

2

MIX FM

3

-

-

-

-

-

-

-

Omroep Neteland

-

-

-

-

-

-

-

2

Radio Diest

-

2

2

2

2

2

2

2

Radio Maria

-

-

12

12

15

15

15

15

Randstad FM

-

-

3

5

4

4

4

-

RGR

10

15

14

14

4

4

4

4

ROB FM

2

2

-

-

-

-

-

-

Stad

-

-

2

-

-

-

-

3

Story FM

-

-

-

-

14

16

-

-

Suc6 FM

3

3

5

3

2

-

-

-

Topradio

18

21

17

17

17

15

15

15

Trendy FM

6

6

7

7

8

9

9

9

Trudo FM

-

-

2

2

-

-

-

-

VBRO

6

7

8

10

9

10

11

11

Viva FM

4

-

2

-

-

-

-

-

Voodoo

-

2

-

-

-

-

-

-

Yora

2

-

-

-

-

-

-

-

Zoe FM

3

2

3

3

4

4

4

4

In samenwerkingsverband (aantal)

186

194

203

203

207

207

205

199

Onafhankelijk

108

95

86

85

87

85

87

83

Totaal aantal erkende lokale radio's

294

289

289

288

294

292

292

282

In samenwerkingsverband (percentage totaal)

63%

67%

70%

70%

70%

71%

70%

71%

Tabel 5: Samenwerkingsverbanden tussen lokale radio's

Aangezien deze ketenvorming indruist tegen het originele opzet van het frequentieplan, wordt dit bij de volgende herziening van het frequentieplan in 2018 onmogelijk gemaakt.

Sinds de lancering van DAB+ zijn er een aantal van de lokale radio’s of ketens die hun signaal ook op deze wijze verspreiden, met name Club FM, Familyradio, Radio FG, Radio Maria, Radio Stad, Topradio en VBRO.

1.1.2.6 Andere radio-omroeporganisaties

Particuliere radio-omroeporganisaties die hun omroepprogramma's uitsluitend via een kabel-, ethernetwerk of via het internet doorgeven, worden andere radio-omroeporganisaties genoemd.

Vermits door de introductie van nieuwe distributietechnieken programma’s ook op andere wijze dan via de ether uitgezonden kunnen worden, heeft de decreetgever een nieuwe categorie omroeporganisaties ingevoerd. Binnen deze categorie zijn er een aantal subcategorieën.

Onderstaande Tabel 6: Andere radio-omroeporganisaties via kabel geeft een overzicht van de ondernemingen die bij de VRM als radio-omroeporganisaties zijn aangemeld om uitsluitend via de kabel te worden doorgegeven. In tegenstelling tot de ether is de toegang tot kabel of internet niet schaars en is geen overheidsinterventie bij de toekenning van licenties vereist.
Radio-omroepen die naast de kabel ook via de ether beluisterbaar zijn, behoren in principe niet tot deze categorie. Sommigen corresponderen in de praktijk wel met bestaande ketenradio’s.

Aanbieder

Ondernemingsnummer

Naam aanbod

Be One Kabel vzw

890251152

Be One Kabel

Club FM vzw

860446715

Club FM

FG Belgium bvba

821423813

Radio FG Vlaanderen

Hit-Kabel vzw

890181371

Hit FM Kabel

Top-kabel vzw

885447078

Topradio

Tabel 6: Andere radio-omroeporganisaties via kabel

1.1.2.6.1 Gemeenschapsradio

Met het decreet houdende wijziging van diverse artikelen van het decreet van 27 maart 2009 betreffende radio-omroep en televisie van 25 april 2014 werd het begrip gemeenschapsradio ingevoerd.

Andere radio-omroeporganisaties, met het statuut van gemeenschapsradio besteden minstens 50 procent van de zendtijd aan programma's die betrekking hebben op informatie, cultuur, educatie en burgerparticipatie. Ze opereren financieel onafhankelijk van elkaar. Samenwerking met overige radio-omroeporganisaties met het oog op het opzetten van eenmalige grote acties, zoals caritatieve en/of educatieve acties, bij uitzonderlijke evenementen of belangrijke gebeurtenissen, is toegestaan. Elke andere vorm van samenwerking is verboden.

Momenteel zijn er 3 gemeenschapsradio’s erkend. Daarnaast zijn er nog aanvragen tot erkenning als gemeenschapsradio in behandeling.

Naam radio

Aanbieder

Ondernemingsnummer

Quindo

Quindo vzw

546981614

Katanga

Radio Katanga vzw

423546639

Urgent.fm

Urgent.fm vzw

457048162

Tabel 7: Gemeenschapsradio

Verder hebben een aantal radio-omroeporganisaties die via internet uitzenden een kennisgeving ingediend.

Naam radio

Aanbieder

Ondernemingsnummer

Chase

Chase vzw

848127220

Club FM

Radio Club FM vzw

890338452

De Foute Radio!

Medialaan nv

432306234

Drobradio

Digitaal Omroep Vereniging België vzw

634815906

Family Radio

FamilyRadio vzw

890360327

Ment Radio

Ment Media bvba

820484495

Nostalgie

Vlaanderen Eén nv

890243036

PDG FM

PDG FM vzw

508469743

Project Wolf

Muziekclub Kamikaze vzw

544687959

Q-Summer

Medialaan nv

432306234

Radio 19

Negentien vzw

544960153

Radio Stad

Centenary nv

452025938

Radio X

Channel Media Group bvba

629849209

Stereo 03

Ethercentrum vzw

877091618

VBRO

VBRO bvba

414202272

Waveport Radio

Waveport Entertainment vzw

642640242

Tabel 8: Overige kennisgevingen

1.1.2.7 Niet-lineaire radio-omroeporganisaties

Niet-lineaire radio-omroeporganisaties zijn aanbieders van niet-lineaire radiodiensten. Deze radiodiensten worden in het Mediadecreet omschreven als:

“Een omroepdienst die de gebruiker de mogelijkheid biedt om auditieve programma’s te beluisteren op zijn individuele verzoek en op het door hem gekozen moment op basis van een door de omroeporganisatie geselecteerde programmacatalogus.”

Een voorbeeld hiervan is de VRT-radiospeler die de luisteraar de mogelijkheid biedt uitgezonden radioprogramma’s op te vragen en te beluisteren. De landelijke private radio-omroeporganisaties bieden aan de hand van podcasts en audioverslagen ook niet-lineaire radiodiensten aan.

Naam radio

Aanbieder

Ondernemingsnummer

Momenteel zijn er geen uitsluitend niet-lineaire radio-omroeporganisaties aangemeld bij de VRM

Tabel 9: Andere radio-omroeporganisaties via internet (niet-lineair)

[10] De Redactie, “Vlaams Parlement verlengt radiolicenties tot eind 2017”, http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/cultuur%2Ben%2Bmedia/media/1.2506455, 25 november 2015.

[11] Gatz, S. (2016). Naar een duurzaam en toekomstgericht radiolandschap. Conceptnota.

[12] Gatz, S. (2016). Naar een duurzaam en toekomstgericht radiolandschap. Conceptnota.

[13] VRT experimenteert ook met DAB+. Het heeft momenteel enkel een testkanaal.

[14] Gazet van Antwerpen, “VRT zou kleine 300 mensen willen laten afvloeien”, 8 september 2015.

[15] De Standaard, “VRT stelt plannen bij: op zoek naar kleinere gebouwen voor Radio 2”, 15 september 2015.

[16] Luistercijfers zouden een beter overzicht kunnen geven van het belang van de lokale radio’s in Vlaanderen. Deze worden echter niet voor alle radio’s geregistreerd.

[17] Vroegere Spits FM uit Opwijk. Spits FM hield in 2015 op te bestaan en werd opgeslorpt door het huis-aan-huisblad Goeiedag.