1.3.1 Contentleveranciers
Een publicatie wordt samengesteld uit verschillende redactionele bijdragen. Deze vormen het voornaamste onderdeel van een dagblad of magazine. Enerzijds zorgen eigen redacties en (freelance) journalisten zelf voor de aanlevering van het nieuws. Anderzijds doen kranten en tijdschriften beroep op (inter)nationale persbureaus en fotoagentschappen.
Naast de artikels zelf, wordt een blad gevuld met advertenties. De verschillende reclamebijdragen worden verkocht door (interne en externe) reclameregies.
1.3.1.1 Redacties
De inhoud van een publicatie komt voornamelijk tot stand op de redactie. Die bepaalt welke onderwerpen in een blad komen en op welke manier deze worden behandeld.
Een redactie heeft vaak meerdere deelredacties. Traditioneel bestaan er deelredacties voor onder meer politiek, binnenland, buitenland, cultuur, economie en sport. Aangezien artikels ook voor websites gebruikt worden, wordt soms een opsplitsing gemaakt tussen redacties die zich enkel bezig houden met geschreven media en deze gericht op online media, maar we zien meer en meer dat deze redacties samenwerken. Bij DPG Media bijvoorbeeld wordt er geprobeerd om kranten-, online- en tv-redacties te integreren.
INFOFRAGMENT 13: DPG Media brengt alle nieuwsmedia onder 1 dak
Sinds 1 januari 2019 bundelen Medialaan en De Persgroep Publishing officieel de krachten in één mediabedrijf: DPG Media. In het najaar verhuist een deel van het bedrijf naar Antwerpen aan het Mediaplein. Alle nieuwsredacties, het zogenaamde News City, zullen van daaruit werken. De tv-entertainmentpoot en de studio’s van Qmusic en Joe blijven in Vilvoorde.[126]
DPG Media wil de nieuwsredacties meer laten samenwerken, maar dat loopt niet van een leien dakje. De integratie mondde in het najaar van 2018 nog uit in onenigheid op de redactie van VTM Nieuws. Belangrijke posities werden slechts moeizaam ingevuld. Kris Vervaet werd CEO van DPG Media, Klaus Van Isacker hoofdredacteur van VTM Nieuws en Nicolas Lataire adjunct-directeur van News City.[127]
Aan het hoofd van een (deel)redactie staat een hoofdredacteur, bijgestaan door redacteurs, eindredacteurs en gewone journalisten. Een deel van de journalisten werkt in loondienst van de uitgeverijen. Daarnaast doen uitgeverijen ook regelmatig beroep op de input van freelancejournalisten, die als zelfstandige werken.
Bij krantengroepen gebeurt het dat de verschillende krantenredacties samenwerken en nieuws uitwisselen naargelang het domein waarin ze de leiding nemen. Zo wordt bijvoorbeeld de sportverslaggeving voor De Morgen geleverd door redacteurs van Het Laatste Nieuws.
Infofragment 14: Soorten journalisten
Uit het Vademecum Pers en Gerecht van de Koning Boudewijnstichting en de Algemene Vereniging van Beroepsjournalisten blijkt dat het beroep van journalist als een vrije activiteit wordt beschouwd. Dit betekent dat om het even wie het beroep kan uitoefenen en zich daarbij “journalist” kan laten noemen. De wetgeving voorziet echter wel in een titel en statuut voor wie journalistiek als beroep uitoefent. Sinds 1965 bestaan er twee officiële statuten die je als journalist kan hebben.
Beroepsjournalisten zijn journalisten die werk verrichten voor een algemeen informatiemedium: dagbladen, algemene tijdschriften, radio- of televisieomroepen, internetnieuwsdienst of persagentschap. Een journalist kan de titel van beroepsjournalist verkrijgen na toekenning door een erkenningscommissie. Een kandidaat moet twee jaar in het vak zitten om deze titel te kunnen verwerven. Door deze erkenning krijgt de beroepsjournalist een nationale perskaart en eventueel een autopersplaat.
In 2019 waren er 2.402 geregistreerde Vlaamse beroepsjournalisten. Deze kunnen verder onderverdeeld worden als volgt:
Dagbladjournalisten: 599
Magazinejournalisten: 189
Omroepjournalisten: 620
Freelance: 558
Andere (persagentschappen, productiehuizen, autonome nieuwssites…): 436
De VVJ trekt in zijn jaarverslag[128] aan de alarmbel wat betreft de daling van het aantal beroepsjournalisten in Vlaanderen. Dit is vooral te zien in een historisch dieptepunt van het aantal stagiairs-beroepsjournalisten.
Een tweede officieel statuut is dat van de journalist van beroep. In tegenstelling tot de beroepsjournalist is de journalist van beroep werkzaam voor een gespecialiseerd medium. De wetgeving verwijst naar journalisten van de “periodieke pers van gespecialiseerde informatie‟. Hun titel en perskaart worden toegekend door een specifieke erkenningscommissie. Er zijn ongeveer 200 erkende journalisten van beroep in Vlaanderen.
Het samenvoegen van de twee statuten staat reeds enige tijd op de (politieke) agenda.[129]
In februari 2016 fuseerden reeds de beroepsverenigingen Vereniging van Journalisten van de Periodieke Pers (VJPP) en Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ). Ook aan Franstalige kant kwam het tot een fusie tussen de AJPP enerzijds en de AJP anderzijds. De Nederlandstalige en Franstalige verenigingen vormen samen de federatie Algemene Vereniging van Beroepsjournalisten (AVBB).
Omdat de VVJ een verruwing in de omgang van machthebbers en burgers met journalisten opmerkte, richtte ze in 2019 een meldpunt op voor fysieke of verbale agressie tegen journalisten.
Een andere vereniging is de VJV, de Vlaamse Journalisten Vereniging, die echter geen officiële perskaarten, maar wel journalistenlidkaarten kan uitreiken. Er zijn ook verschillende journalistenverenigingen die gericht zijn op specialismen. Zo is er bijvoorbeeld Sportspress.be (de vroegere Belgische Beroepsbond van Sportjournalisten).
De Raad voor de Journalistiek is opgericht door de VVJ en de Vlaamse uitgevers en mediahuizen als onafhankelijke instelling voor zelfregulering van de journalistiek. De Raad behandelt vragen en klachten over de journalistieke beroepspraktijk.
In 2018 richtte de minister van Media een Vlaams Journalistiek Fonds (VJF) op, vergelijkbaar met het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek in Nederland. Het project wordt opgestart onder de vleugels van het VVJ en journalismfund.eu. Naast het coördineren en verdelen van projectsubsidies, fungeert het fonds ook als een aanspreekpunt voor alle journalisten, als kennisdelingsplatform van alles wat met nieuws en media te maken heeft en moet het ook de samenwerking met Nederland stimuleren. Voor het nieuw fonds werd 550.000 euro voorzien, waarvan 500.000 euro voor projectsubsidies. In december 2018 heeft het VJF 500.000 subsidie toegekend aan 11 projecten.
In 2019 heeft de Vlaamse Regering geen middelen voorzien voor een nieuwe subsidieoproep. De volgende subsidieoproep is daarom gepland voor 2020.
De Vrije Universiteit Brussel (VUB/imec-SMIT) startte in 2019 met een leerstoel personalisation, trust and sustainable media. De leerstoel wil fundamenteel academisch onderzoek stimuleren naar duurzame innovatie binnen de informatiemedia. De huidige bedreigingen voor de mediasector bieden namelijk ook een opportuniteit om het vertrouwen terug te winnen via kwaliteitsvolle journalistiek, en daar een verdienmodel voor te ontwikkelen. De leerstoel wordt gefinancierd door Roularta en loopt tot 2023.
1.3.1.2 Pers- en fotoagentschappen
Journalisten baseren hun artikels vaak op berichten verspreid door (inter)nationale persagentschappen. Persagentschappen zijn bedrijven die tegen vergoeding nieuws opsporen, verzamelen, bewerken en verdelen onder de klanten. Het belangrijkste persagentschap in België is ongetwijfeld Agentschap Belga. Belga is een samenwerking tussen de Belgische uitgevers en audiovisuele media en zij zijn er dan ook de aandeelhouders van.
Om artikels te vergezelen van beeldmateriaal wordt vaak beroep gedaan op fotoagentschappen. Dat zijn bedrijven die tegen vergoeding foto’s verkopen aan mediabedrijven.
Belga neemt een centrale plaats in in het nieuwsmedialandschap van Vlaanderen.[130]
Een overzicht van de belangrijkste[131] persagentschappen is te vinden in Tabel 26.
|
Onderneming |
Ondernemingsnummer |
|
Agentschap Belga nv |
403481693 |
|
Inter Press Service Vlaanderen vzw |
431486484 |
|
Mozkito bvba |
839012782 |
|
Persinfo bvba |
467101916 |
|
Stampmedia vzw vzw |
861276064 |
Tabel 26: Persagentschappen in Vlaanderen
In Tabel 27 worden de belangrijkste[132] fotoagentschappen verzameld.
|
Onderneming |
Ondernemingsnummer |
|
Belga Image (onderdeel Agentschap Belga nv) |
403481693 |
|
Imageoffice bvba (ID/Photo Agency) |
508946627 |
|
Isopix nv |
425189404 |
|
Photo News nv |
419795313 |
|
Reporters nv |
430389691 |
|
Wouters en Fasseur bvba |
434895738 |
Tabel 27: Fotoagentschappen in Vlaanderen
1.3.1.3 Reclameregies en mediacentrales
Reclameregies bieden reclameruimte aan in kranten en tijdschriften die door adverteerders (hetzij rechtstreeks hetzij via mediacentrales) worden ingevuld. Hierdoor vormen reclameregies de link tussen adverteerders en uitgeverijen.
Een onderscheid kan gemaakt worden tussen interne en externe regies. Van interne regie wordt gesproken als een aparte bedrijfseenheid of dochteronderneming van de uitgever de regie voor haar rekening neemt. In het geval van externe regie doet een op zichzelf bestaand bedrijf, dat niet exclusief aan één uitgeverij kan worden gelinkt, de regie. Sinds 1 januari 2014 werken de Vlaamse dagbladen allemaal met een interne regie. In Tabel staan bijgevolg enkel nog maarinterne reclameregies. De Persgroep Publishing en Medialaan brachten op 1 januari 2018 hun reclameregie onder in een joint venture: Morfeus nv. Op 31 december 2018 werd die overgenomen door Medialaan nv, Sindsdien is DPG Media Advertising de reclameregie.
|
Onderneming |
Ondernemingsnummer |
Soort regie |
Aanbod |
|
Morfeus nv[133] |
679994942 |
Interne regie |
De Morgen |
|
Het Laatste Nieuws
|
|||
|
Mediahuis Connect
|
439849666 (business unit Mediahuis nv) |
Interne regie |
De Standaard |
|
Gazet van Antwerpen |
|||
|
Het Belang van Limburg |
|||
|
Het Nieuwsblad |
|||
|
Trustmedia |
404800301 (business unit Mediafin nv) |
Interne regie |
De Tijd |
Tabel 28: Reclameregies voor de Vlaamse betalende dagbladen
Ook de uitgeverijen van periodieke bladen doen vaak zelf hun reclameregie. Daarnaast bestaan er enkele externe regies zoals Trevi Plus (die de regie doet voor o.a. Kerk en Leven, Tertio en Boeken Magazine). In Tabel 31: Uitgeverijen periodieke bladen staat voor elke uitgeverij aangeduid of er gewerkt wordt met een interne of externe reclameregie.
Enkele regies zijn actief voor niche, merkgerelateerde en zakelijke magazines, zoals Trevi of Vivio.
De meeste gratis bladen zorgen intern voor de reclameregie.
Ter vervollediging lijst tabel 29 mediacentrales in België op. Zij verdelen het budget van de adverteerder tussen de reclameruimten binnen de verschillende mediavormen (internet, pers, radio, televisie, cinema, out of home…). Sommigen maken, als business unit of als dochteronderneming, deel uit van een groep. Tussen haakjes staan de groepen waartoe ze behoren.
Adverteerders zijn uiteraard geïnteresseerd in de aandacht die hun advertenties krijgen. Daarom begon Space in 2019, samen met haar klant Engie, te experimenteren met blockchaintechnologie op de inventaris van Roularta. Zo kunnen ze 100% gevalideerde impressies en een maximale transparantie van online reclame nastreven.[134]
|
Onderneming |
Ondernemingsnummer |
|
Amnet Belgium nv (Dentsu Aegis Network) |
847844237 |
|
Carat Belgium nv (Dentsu Aegis Network) |
440208566 |
|
Dentsu Aegis Network Belgium nv |
861999606 |
|
Havas Media Belgium nv (-) |
476461723 |
|
Initiative (Mediabrands Belgium) |
430415229 |
|
iProspect Belgium nv (Dentsu Aegis Network) |
464699779 |
|
Maxus Belgium nv (Group M) |
867332329 |
|
Mediaplus Belgium nv (Serviceplan) |
452904084 |
|
MindShare nv (Group M) |
427832356 |
|
OMD (Omnicom Media Group) |
439833038 |
|
Outsight nv (-) |
464972765 |
|
PHD Media nv (Omnicom Media Group) |
461882326 |
|
Posterscope Belgium nv (Dentsu Aegis Network) |
866968776 |
|
Semetis bvba (Omnicom Media Group) |
810426189 |
|
Space nv (-) |
431666727 |
|
Universal Media (Mediabrands Belgium) |
430415229 |
|
Vizeum Belgium nv (Dentsu Aegis Network) |
862041968 |
|
Wavemaker nv (Group M) |
449462069 |
|
Zigt Media Backoffice (buitenlandse onderneming) |
842497656 |
Tabel 29: Mediacentrales in België
[126] Mediaspecs, “Eengemaakt mediabedrijf MEDIALAAN – De Persgroep Publishing officieel van start”, https://www.mediaspecs.be/eengemaakt-mediabedrijf-medialaan-de-persgroep-publishing-officieel-van-start/, 10 juli 2019.
[127] De Tijd, Haeck P., Haeck, P., “Hln.be wordt ons digitaal hart”, 16 februari 2019.
De Tijd, Haeck, P., “Oude getrouwe Van Isacker gaat VTM Nieuws leiden”, 7 juni 2019.
[128] VVJ/AVBB (2019), Activiteitenverslag 2018., “Journalistiek in 2018: fake news counteren met professionaliteit”.
[129] Journalistenloket, “Journalist van Beroep”, http://www.journalistenloket.be/wegwijs-journalistiek/werken-als-journalist/erkend-worden-als-beroepsjournalist-journalist-van-beroep/journalist-van-beroep/).
[130] Dat bewijst de getuigenis van Wouter Verschelden van Newsmonkey in de commissie media op 7 juni 2018: “Wouter Verschelden ging ervan uit dat de onderhandelingen met Belga over het abonnement goed zouden meevallen. De offerte van Belga lag echter vijf keer hoger dan de prijs die het aan De Morgen aanrekent. Uiteindelijk is Newsmonkey niet op die offerte ingegaan en misschien is dat wel een geluk. Wie geen foto’s of berichten krijgt van Belga, moet het op een andere manier oplossen.”
[131] Gebaseerd op de informatie op de websites van de Raad van de Journalistiek (http://www.rvdj.be/pagina/persagentschappen) en de VVJ (https://journalist.be/mediahuizen)
[132] Gebaseerd op de informatie op de websites van de Raad van de Journalistiek (http://www.rvdj.be/pagina/fotoagentschappen) en de VVJ (https://journalist.be/mediahuizen)
[133] Fusie door overneming door Medialaan nv (nu DPG Media nv) sinds 31/12/2018.
[134] Mediaspecs, “Engie, Roularta, Space en Rebel AI bundelen hun krachten: eerste implementatie van blockchain in reclame in België”, https://www.mediaspecs.be/engie-roularta-space-rebel-ai-bundelen-hun-krachten-eerste-implementatie-van-blockchain-in-reclame-in-belgie/, 30 april 2019.