1.3.2 Aggregatie: uitgevers

De uitgeverij fungeert als aggregator voor de verschillende kranten- en tijdschriftentitels. Uitgeverijen kunnen, naast de verkoop van hun product, op verschillende manieren inkomsten genereren: via de verkoop van reclame, branded content, abonnementen, evenementen, lidmaatschappen en merchandising.

1.3.2.1         Uitgeverijen van dagbladen

In Vlaanderen verschijnen dagelijks zeven betalende dagbladen. Twee dagbladen hebben naast de hoofdversie ook een ‘kopblad’, dat enkel qua titel verschilt van het hoofdblad. Het gaat om De Nieuwe Gazet (kopblad van Het Laatste Nieuws) en De Gentenaar (kopblad van Het Nieuwsblad). Elk dagblad heeft ook een digitale editie, een nieuwswebsite en is aanwezig op sociale media. Tegenwoordig kan je je abonneren op de papieren krant, de digitale krant en/of een mobiel abonnement dat toegang geeft tot alle betalende content op de website en de app. Deze abonnementsmogelijkheden kunnen ook gecombineerd worden.

Door de grote verspreiding en hun toegankelijke presentatie worden Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad aangewezen als “populaire bladen”. De Standaard en De Morgen worden vaak geclassificeerd als “kwaliteitskranten”.

De Tijd, hoewel gespecialiseerd in economische berichtgeving, levert ook inspanningen in de richting van algemenere berichtgeving en zou dan ook tot de categorie van “kwaliteitskranten” gerekend kunnen worden. In haar beslissing van mei 2017 met betrekking tot de uitbreiding van de activiteiten van Mediahuis nv, rekent de Belgische Mededingingsautoriteit De Tijd tot een aparte categorie ‘zakenkranten’.^[135]

Ten slotte zijn er nog twee regionale dagbladen, namelijk Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg. Beide kranten brengen veel regionaal nieuws.

Kranten die tot dezelfde mediagroep behoren delen vaak bepaalde inhoud. Zo wordt er veel content van Het Nieuwsblad gebruikt in de Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg.

De krantenuitgevers selecteren de informatie die zal verschijnen, zorgen voor een lay-out en voor het drukken.

De Vlaamse dagbladen worden uitgegeven door drie uitgeverijen (tabel 28). Tot vorig jaar waren er in de praktijk slechts twee bedrijven actief in de (betalende) krantensector in Vlaanderen, m.n. Mediahuis en De Persgroep. Momenteel zijn er echter drie bedrijven actief: Mediahuis, DPG Media en Roularta. Deze wijzigingen worden hieronder geschetst.

Op 2 oktober 2017 werd er een transactie aangekondigd waarmee Roularta haar aandelen in Medialaan zou overdragen aan De Persgroep. Daarmee zou Medialaan integraal deel gaan uitmaken van De Persgroep. In ruil verwerft Roularta de participatie van De Persgroep in Mediafin, uitgever van De Tijd (Franstalige uitgever Rossel & Cie is eigenaar van de andere helft). Op 6 maart 2018 werd deze 50%-overname goedgekeurd door de Belgische mededingingsautoriteit.[136]

De overname van de 50%-participatie van Roularta in Medialaan door De Persgroep werd op 6 december 2017 aangemeld bij de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA). Deze transactie werd op 22 december goedgekeurd via een vereenvoudigde procedure.^[137] Op 1 februari 2018 werd er aangekondigd dat Medialaan geïntegreerd zou worden in De Persgroep. Alle media-activiteiten werden ondergebracht in Medialaan (nu DPG Media).

Eind maart 2018 raakte bekend dat alle nieuwsredacties (Het Laatste Nieuws, HLN.be, De Morgen, Humo, Dag Allemaal en VTM Nieuws) gaan samenwerken in News City, dat in 2019 een gebouw zal betrekken in Antwerpen.^[138] 

Tabel 30: Uitgeverijen betalende dagbladen

Verschillende nationale dagbladen hebben ook regionale edities. In de tabel hieronder geven we een overzicht van het aantal edities. Die edities zijn voor het grootste deel hetzelfde, enkel de regionale katern verschilt. Digitale abonnees kunnen meerdere edities raadplegen.

Tabel 31: aantal regionale edities nationale kranten

Bron: Gopress.be

Vlaamse Nieuwsmedia is de associatie van de Vlaamse nieuwsuitgevers. Haar doel is de promotie van de Vlaamse nieuwsindustrie als innovatieve en duurzame groeisector met een bijzondere culturele en economische waarde en de bevordering van de economische, commerciële en financiële belangen van de bedrijven die ze vertegenwoordigt.

Naast de betalende kranten, is er ook de gratis krant Metro, die vijf keer per week verschijnt (in de vakantieperiodes slechts twee keer per week). Metro is eigendom van Mass Transit Media, een joint-venture tussen Mediahuis en Rossel. Vanaf januari 2018 wordt de journalistieke productie deels door nieuwsagentschap Belga verzorgt. De pagina’s over cultuur en vrijetijd worden nog intern gemaakt.^[139]

Tabel 32: Uitgeverij gratis krant

INFOFRAGMENT 15: BTW-0 TARIEF VOOR DIGITALE KRANTEN

Lange tijd gold inzake btw enkel een verlaagd tarief van 6 procent, respectievelijk 0 procent, voor bepaalde gedrukte publicaties. Om rekening te houden met de gevolgen van de digitalisering in de perssector en ter zake een neutrale btw-handeling te garanderen, werd in april 2019 een wetsontwerp aangenomen door de Kamer om de toepassing van die verlaagde btw-tarieven uit te breiden van gedrukte tot digitale publicaties. Deze wet heeft uitwerking met ingang van 1 april 2019.

Het zorgt er o.a. voor dat lezers van online nieuwssites zoals bv. Apache niet langer 21 procent btw betalen. Voor kranten en tijdschriften die minder dan 48 keer per jaar verschijnen, zal een btw-tarief van 6 procent gelden, zowel voor papier als digitaal. Dat tarief zal ook gelden voor e-boeken, waarop nu nog 21 procent btw moet worden betaald.

Publicatie Belgisch Staatsblad: http://www.ejustice.just.fgov.be/doc/rech_n.htm

1.3.2.2        Uitgeverijen van tijdschriften

Er bestaat in Vlaanderen een gevarieerd aanbod van honderden periodieke bladen, uitgebracht door verschillende uitgeverijen. Tijdschriften kunnen in verschillende categorieën ondergebracht worden. Magazinefederatie We Media organiseert zich in 5 departementen^[140]:

• Business-to-consumer press: publieksbladen en gespecialiseerde pers
• Business-to-business press: vakbladen
• Free press: huis-aan-huisbladen, gratis magazines en gratis kranten
• Digital: web, apps en mobile van kranten- en magazine-nieuwssites
• Community & cultural press: ledenbladen en socio-culturele magazines

In wat volgt, wordt ingegaan op de business-to-consumer press, meer bepaald de publieksbladen. Gratis huis- aan huisbladen worden apart behandeld onder het onderdeel ‘gratis pers’.

Omdat het onmogelijk is de volledige markt voor publieke tijdschriften overzichtelijk op te nemen in dit rapport, bevat Tabel  een selectie van de belangrijkste uitgeverijen van publieksbladen in Vlaanderen en de titels die ze uitgeven. De selectie is gebaseerd op de aangesloten leden van Febelmag, de Federatie van de Belgische Magazines, en werd verder aangevuld met enkele andere populaire periodieke bladen. Sommige periodieke bladen zijn bijlagen van kranten. Ze zijn hier ook opgenomen omdat ze wel degelijk concurreren met andere periodieke bladen (vooral wat advertentie-inkomsten betreft) en soms los van de krant gedistribueerd worden. Roularta en Minoc Data Services verdelen ook enkele vakbladen, deze zijn voor de volledigheid ook in de tabel opgenomen.

De markt voor periodieke publieksbladen is een krimpende markt en kent een groot verloop. Er verschijnen nieuwe titels, er verdwijnen bestaande titels of titels veranderen van eigenaar.

De magazinemarkt probeert meer en meer crossmediaal te zijn, maar dit verloopt stroef. Het magazinegevoel wordt doorgetrokken op andere platformen zoals de website en sociale media. In het verleden trad Sanoma het opvallendst in het voetlicht met een aantal crossmediale initiatieven zoals Story FM en Libelle TV, maar gezien de herstructureringen zijn deze activiteiten afgestoten. Ook het crossmediale initiatief Vitaya magazine van Medialaan stopte en ging op in het magazine Goed Gevoel. Doe-het-zelf-merk Dobbit heeft nog wel magazines en een tv-zender.

De convergentie tussen het papieren en digitale medium verloopt minder vlot bij de magazines dan bij de kranten. Er worden beduidend minder digitale edities van tijdschriften verkocht, die je dan op tablet, smartphone of pc kan lezen.

Sinds de publicatie van het vorige Mediaconcentratierapport in het najaar van 2018 waren er opnieuw enkele wijzigingen.

Het lifestyleblad Nest zal niet langer apart verkocht worden. Abonnees van het weekblad Libelle, dat Roularta in 2018 overnam van Sanoma, krijgen voortaan zes keer per jaar Libelle Nest erbij.

Op 29 juni 2018 raakte bekend dat DPG Media met het Nederlandse mediabedrijf Audax een akkoord heeft gesloten om de Belgische uitgeverij Cascade over te nemen.^[141] De Deeluitgeverij, een start-up, nam in 2019 de meeste titels van uitgeverij Cascade over van DPG Media, buiten het tv-weekblad Primo en het wetenschapsblad Eos. Primo wordt ondergebracht bij de showbizzcluster van DPG Media, Eos wordt verankerd in een redactionele vzw en sloot een overeenkomst af met de Vlaamse overheid.[142]

GMGroup, vooral bekend van Newsmonkey, lanceerde in juli 2019 het internationale nieuwsmagazine Newsweek, een Nederlandstalige versie van het Amerikaanse tijdschrift. Journalist Wouter Verschelden transfereert van Newsmonkey naar Newsweek.[143]

Tabel 33: Uitgeverijen periodieke bladen

The Ppress was een vereniging van uitgevers van de Belgische periodieke pers en telde vier departementen: B2B Press (vakbladen), OPPAb (Online Professional Publishers Association), Febelmag (publieksbladen) en Free Press (gratis pers). Daarnaast bestond ook de Unie van de Periodieke Pers (UPP). Eind 2017 raakte bekend dat The Ppress en UPP in 2018 zouden fuseren tot één formele federatie: We Media. Medianetwerk plus (vroegere VUKPP) verenigt voornamelijk bladen uitgegeven door vzw’s.

1.3.2.3        Uitgeverijen van gratis bladen

De Vlaamse lezer heeft toegang tot een zeer uitgebreid aanbod van gratis bladen. Sommige van die titels hebben een nationaal bereik, al dan niet met regionale edities. De bekendste voorbeelden zijn Metro (dat ook bij de dagbladen vermeld wordt), Rondom, Deze Week en de Zondag. Andere titels zijn dan weer beperkt tot een kleiner geografisch gebied. Die lokale initiatieven kennen echter vaak een aanzienlijke verspreiding, mede te danken aan hun gratis karakter. Vele lokale bladen zijn eigendom van een kleine lokale uitgeverij. In hoofdstuk 3 gaan we dieper in op lokale nieuwsberichtgeving.

In Tabel 34: Uitgeverijen gratis pers werd een selectie gemaakt van een aantal gratis verspreide bladen. De lijst is niet-exhaustief. Er zijn nog heel wat andere kleine, lokale bladen die niet werden opgenomen. De sector van de gratis bladen kan dus als omvangrijk worden beschouwd, met een groot aantal spelers.

Metro gaf in 2018 zijn redactie grotendeels uit handen aan Belga.

Roularta halveerde in 2019 het aantal regionale edities van Deze Week, doordat de advertentieomzet onder druk staat. Het zet meer in op andere bladen met een nicheprofiel, zoals Sterck en Steps. Ook online zet het meer in op het online buurtplatform Postbuzz en lokale advertenties op de nationale sites.[149]

Tabel 34: Uitgeverijen gratis pers