1.1.7. Educatie - focus op mediawijsheid

SD22: In haar generalistisch aanbod brengt de VRT wetenschap- en educatieve programma’s en items, op maat van het publiek.

OD 22.1: De TV-netten brengen een gevarieerd gamma aan educatieve programma’s waarmee ze op gemiddelde weekbasis 25% van de Vlamingen bereiken.

OD22.2: De VRT brengt maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering, biodiversiteit en milieu onder de aandacht met haar programma-aanbod en sensibiliseert op die manier de bevolking.  De VRT draagt met haar programma-aanbod eveneens bij tot de bewustmaking inzake de vermaatschappelijking van de zorg, de implicaties van de vergrijzing en het proces van zorgvernieuwing.

OD22.3:  Binnen haar budgettaire en programmatorische mogelijkheden, schrijft de VRT zich in in het beleid van de Vlaamse Regering rond wetenschaps- en innovatiecommunicatie. 

Om deze doelstelling te behalen dient de VRT:

1. Op de tv-netten een gevarieerd gamma aan educatieve programma’s brengen waarmee ze op gemiddelde weekbasis 25% van de Vlamingen bereiken;
2. maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering, biodiversiteit en milieu onder de aandacht te brengen met haar programma-aanbod en op die manier de bevolking te sensibiliseren.  De VRT draagt met haar programma-aanbod eveneens bij tot de bewustmaking inzake de vermaatschappelijking van de zorg, de implicaties van de vergrijzing en het proces van zorgvernieuwing;
3. binnen haar budgettaire en programmatorische mogelijkheden, zich in te schrijven in het beleid van de Vlaamse Regering rond wetenschaps- en innovatiecommunicatie. 

1.       Gevarieerd programma aan educatieve programma’s

Met haar educatieve tv-programma’s bereikte de VRT in 2015 wekelijks gemiddeld 34,6% van de Vlaamse bevolking. Hiermee voldoet de VRT aan de vooropgestelde doelstelling van 25% op weekbasis. 

De Vlaamse Regulator voor de Media heeft een steekproefsgewijze controle uitgevoerd juli en december 2015. Hieruit blijkt dat de uitzendingen die door de VRT overgemaakt zijn voor die periode overeenkomen met de beeldopnames van de Vlaamse Regulator voor de Media. Dit is gemeten door een vergelijking te maken tussen de ontvangen gegevens en de beeldopnames die opgenomen zijn door de Vlaamse Regulator voor de Media. De overgemaakte data waren gelijk aan de controledata van de Vlaamse Regulator voor de Media. 

Bijlage 22 geeft een overzicht van het bereik van de VRT-wetenschaps- en educatieve programma’s op weekbasis. 

Tabel 23: Bereik educatieve programma’s

Bron: de CIM-Audimetriestudie, norm: 15’ consecutief gekeken, lineair of op aanvraag (binnen 7 dagen)

Het gamma van educatieve programma’s op de VRT-televisienetten in 2015 was gevarieerd, gaande van programma’s en programma-items over wetenschap en techniek, gezondheid, migratie, natuur tot geschiedenis.

Alle VRT-radionetten hadden aandacht voor wetenschap en educatie. Dat was op Radio 1 bijvoorbeeld het geval in De ochtend, Hautekiet, Interne keuken en Nieuwe feiten. Bij Radio 2 werden regelmatig actuele maatschappelijke thema’s vanuit een wetenschappelijke invalshoek benaderd, zoals in De inspecteur. Wetenschappelijke onderwerpen kwamen op Klara aan bod in diverse programma’s, zoals Espresso. Verschillende MNM- en Studio Brussel-programma’s hadden bij onderwerpen uit de levenssfeer van jongeren aandacht voor wetenschappen (bijvoorbeeld Vincent Byloo (Studio Brussel) en Generation M (MNM)).

Op Eén kwamen actuele onderwerpen over technologie, kennis en wetenschap aan bod in de nieuws- en duidingsprogramma’s. Naast programma’s als Het Journaal en Koppen was er bijvoorbeeld De schuur van Scheire. Deze reeks gaf in tien afleveringen wetenschappelijke verklaringen van dagelijkse bezigheden. Ook getest op mensen gaf wetenschappelijke toelichting bij voedings- en gezondheidsthema’s. Andere Eén-programma’s die educatieve waarde hadden waren bijvoorbeeld de reportagereeks Ten oorlog II, het tuinprogramma Groenland en de reisreeks Reizen Waes. Expeditie Aarde bevatte natuurdocumentaires uit de BBC-reeks Life Story.

Canvas besteedde aandacht aan educatie en wetenschap in programma’s zoals Wetenschap redt de wereld (Canvas) waarin topwetenschappers toelichting gaven bij hun oplossingen voor wetenschappelijke problemen (zoals de opwarming van de aarde en het verband tussen stress en criminaliteit).

Ketnet bracht in Karrewiet wetenschap en technologie op maat van kinderen. In elke aflevering van HoeHoeHoe? (Ketnet) werd gezocht naar het antwoord op een hoe-vraag uit het vakgebied van wetenschap en techniek. De reeks Helden (Ketnet) gaf op een eenvoudige manier toelichting bij wetenschappelijke of technische onderwerpen. In Full Proof (Ketnet) legden kinderen zelf wetenschappelijke experimenten uit.

Een niet-exhaustief overzicht van het educatieve aanbod van de VRT is in bijlage 23 terug te vinden. 

2.       Aanbod rond maatschappelijke uitdagingen

De VRT bracht in 2015 maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering, biodiversiteit en milieu onder de aandacht in haar aanbod en sensibiliseerde op die manier de bevolking. Zo werd hieraan aandacht gegeven in nieuws- en duidingsprogramma’s a.d.h.v. de actualiteit. Bij Ketnet stond de reeks De geonauten in het teken van de millenniumdoelstellingen. Ketnet Swipe had onder andere aandacht voor de klimaatverandering en de week van het bos. Karrewiet bood een reportagereeks naar aanleiding van de internationale klimaattop. Andere voorbeelden zijn Expeditie Aarde (Eén) en Wetenschap redt de wereld (Canvas)). Ook binnen programma’s was er de nodige aandacht. Enkele voorbeelden uit Thuis:

• Vooroordelen ten opzichte van nieuwe Vlamingen en moslims;
• Vluchtelingenproblematiek;
• Transgenderidentiteit;
• Homoseksualiteit;
• Psychische gezondheidszorg bij minderjarigen;
• Zelfmoord;
• Mindervaliden en revalidatie na een zwaar ongeval;
• Ongeplande tienerzwangerschap;
• Gedwongen adoptie;
• Carrièreswitch op latere leeftijd.

De VRT deed mee aan de Car Free Day op 22 september in het kader van de ‘week van de mobiliteit’. 

De VRT droeg in 2015 met haar programma-aanbod eveneens bij tot de bewustmaking inzake de vermaatschappelijking van de zorg, de implicaties van de vergrijzing en het proces van zorgvernieuwing. Zo kregen deze thema’s regelmatig aandacht via nieuws- en duidingsprogramma’s (radio en televisie) aan de hand van actualiteit en programma’s als Koppen (Eén), Hautekiet (Radio 1) en De Madammen (Radio 2). Daarnaast werd er aandacht besteed aan de ‘Dag van de zorg’ door o.a. Radio 2 en Radio 1.

Verder was er ‘De Warmste Week’ van Studio Brussel (Music for life) waarbij er ongeveer 3.400 acties gehouden werden voor meer dan 1.000 goede doelen.

3.       Beleid rond wetenschaps- en innovatiecommunicatie

De VRT schreef zich in het beleid van de Vlaamse regering inzake wetenschaps- en innovatiecommunicatie. Dit gebeurde via overleg met de Vlaamse Raad voor Wetenschap en Innovatie en leidde tot een eerste uitwerking van een pilootproject in het kader van het actieplan Richting Morgen. Tevens ondertekende de VRT het STEM charter ter bevordering van wetenschap en techniek. De VRT stelt dat door gebrek aan cofinanciering van Onderwijs werd het project 'Op zoek naar Fibonacci' niet volledig uitgewerkt.

CONCLUSIE: De VRT blijkt deze doelstelling behaald te hebben. 

SD23: De VRT draagt in het verlengde van haar educatieve opdracht bij tot de mediawijsheid van de Vlaming.

OD23.1: De VRT draagt bij tot een democratische en mediabewuste houding via onafhankelijke informatie over de werking van de media en via inclusief generalistische programma’s die burgers kritisch en bewust met media leren omgaan.
De VRT wijst in haar algemene programmering de burger op de mogelijkheden en risico’s van mediatoepassingen (bijvoorbeeld m.b.t. sociale media, gaming) en aspecten van mediagebruik (bijvoorbeeld m.b.t. privacy-issues).

OD23.2: De VRT werkt actief samen met andere stakeholders om mediawijsheid te bevorderen. Binnen het jaar na de inwerkingtreding van deze overeenkomst moet dit leiden tot een concreet actieplan.

OD23.3: De VRT brengt een aangepast aanbod voor kinderen,  jongeren en digitale inwijkelingen om hen vertrouwd te maken met (nieuwe) mediatoepassingen. De VRT biedt specifiek voor deze groepen de kans zelf te experimenteren met creatie en co-creatie van media.

• De VRT creëert een veilige online omgeving voor kinderen op de Ketnetsite om te leren en te experimenteren met nieuwe media en sociale netwerken.

• De VRT zet ieder jaar minstens 2 participatieve projecten op waarin kinderen kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.

• De VRT zet ieder jaar minstens 2 participatieve projecten op waarin jongeren kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.

• De VRT zet ieder jaar minstens één participatief project op waarin digitale inwijkelingen kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.

• De VRT werkt via haar radionetten samen met initiatieven die zich ontwikkelen op het vlak van ‘urban radio’.

• De VRT zet een structurele samenwerking op met het mediawijsheidplatform ‘Ingebeeld’ van Onderwijs.

OD23.4: Binnen haar budgettaire en programmatorische mogelijkheden, schrijft de VRT zich in in het beleid van de Vlaamse Regering rond mediawijsheid.

Om deze doelstelling te behalen dient de VRT:

1. bij te dragen tot een democratische en mediabewuste houding via onafhankelijke informatie over de werking van de media en via inclusief generalistische programma’s die burgers kritisch en bewust met media leren omgaan. De VRT wijst in haar algemene programmering de burger op de mogelijkheden en risico’s van mediatoepassingen (bijvoorbeeld m.b.t. sociale media, gaming) en aspecten van mediagebruik (bijvoorbeeld m.b.t. privacy-issues).
2. actief samen te werken met andere stakeholders om mediawijsheid te bevorderen. Binnen het jaar na de inwerkingtreding van deze overeenkomst moet dit leiden tot een concreet actieplan.
3. een aangepast aanbod te brengen voor kinderen,  jongeren en digitale inwijkelingen om hen vertrouwd te maken met (nieuwe) mediatoepassingen. De VRT biedt specifiek voor deze groepen de kans zelf te experimenteren met creatie en co-creatie van media.

Dit gebeurt via:

4. het creëren van een veilige online omgeving voor kinderen op de Ketnetsite om te leren en te experimenteren met nieuwe media en sociale netwerken.
5. ieder jaar minstens 2 participatieve projecten op te zetten waarin kinderen kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.
6. ieder jaar minstens 2 participatieve projecten op te zetten waarin jongeren kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.
7. ieder jaar minstens één participatief project op te zetten waarin digitale inwijkelingen kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.
8. haar radionetten samen te werken met initiatieven die zich ontwikkelen op het vlak van ‘urban radio’.
9. een structurele samenwerking op te zetten met het mediawijsheidplatform ‘Ingebeeld’ van Onderwijs.
10. De VRT dient  binnen haar budgettaire en programmatorische mogelijkheden zich in te schrijven in het beleid van de Vlaamse Regering rond mediawijsheid. 

De VRT geeft aan hoe de doelstellingen behaald worden: 

Het Actieplan Mediawijsheid voorzag in acties op drie vlakken: aandacht voor mediawijsheid in de algemene programmering, samenwerken met belanghebbenden inzake mediawijsheid en participatieve acties voor bepaalde doelgroepen (kinderen, jongeren en digitale inwijkelingen). 

1.       Algemene programmering

De VRT had continu aandacht voor diverse aspecten van mediawijsheid in informatieve programma’s op alle netten, zoals Hautekiet (Radio 1), De Madammen (Radio 2), De Ochtendshow en Generation M (MNM), Koppen, Ook Getest op mensen, Volt (Eén), Ter Zake, Reyers laat en Panorama (Canvas). Ook online was er aandacht voor het thema op de sites en sociale media van de diverse netten, met speciale acties tijdens de Digitale Week en de Week van de Cyberveiligheid.

2.       Samenwerking met stakeholders

De VRT overlegde en werkte samen met de voornaamste spelers inzake mediawijsheid: Mediawijs.be, het Vlaamse Kenniscentrum voor Mediawijsheid, de Canon Cultuurcel van het Departement Onderwijs (Ingebeeld.be) , VIAA, het Vlaams Instituut voor Audiovisuele Archivering, en de universitaire onderzoekscentra SMIT en MICT. Samen organiseerden zij inspiratiesessies waarbij mediawijze projecten uit de sector en van de VRT werden voorgesteld en besproken (http://www.vrt.be/inspiratiesessie-mediawijsheid-2015). De omroep stelde eveneens content en expertise ter beschikking, zoals voor NedBox, het digitaal platform Nederlands Leren voor anderstaligen van het Centrum voor Taalonderricht aan de KU Leuven (www.nedbox.be ), en de Mediabank van het portaal Mediawijs.be (http://mediawijs.be/mediabank).

3-9.    Aandacht voor kinderen, jongeren en digitale inwijkelingen

De VRT richtte zich tot specifieke doelgroepen met participatieve projecten rond het thema mediawijsheid. Naar kinderen toe gebeurde dit via Ketnet en de site Ketnet.be. Ketnet Jr. is een app waarmee kinderen tot 6 jaar veilig hun eerste stappen op het net kunnen zetten. De rubriek 'Vet op het net' werd aangevuld met Roodkapje en de Sprookjes-chat, waarbij kinderen tips krijgen over veilig digitaal mediagebruik. In het Ketnet Stambos leerden kinderen op een mediawijze manier met hun grootouders in interactie gaan (http://stambos.ketnet.be).

Jong digitaal talent kon aan de slag bij VRT Start up, waar ze deelnamen aan de ontwikkeling van nieuwe digitale formats en applicaties. Open VRT was de thuishaven voor jongeren die wilden bijdragen tot de ontwikkeling van de digitale omroep van morgen. Studenten konden tijdens zomervakantie aan de slag op VRT Camping waar zij het VRT nieuws mochten ‘heruitvinden’.

Jongeren werden actief betrokken bij het maken van radioprogramma’s zoals Rock ’n roll Radio Highschool en Start to DJ op MNM. De jongerenzender lanceerde www.generationM.be, een platform dat inzet op interactie en co-creatie met jongeren. Tijdens de  Boekenbeurs organiseerde MNM een tweede editie van WoordSlam, de wedstrijd waarbij jongeren een creatief taalfilmpje kunnen maken.

Studio Dada is het opleidings- en proeftraject waarmee Studio Brussel op zoek ging  naar nieuwe talenten. Meer dan 500 jongeren waagden hun kans, 20 kandidaten konden ervaring opdoen tijdens de dagelijkse werking van de zender.

Digitale inwijkelingen kregen kansen om mediakennis op te doen en mee media te maken door de samenwerking rond Nedbox. 

Met hogervermelde aanpak en acties stelt de VRT dat ze zich in 2015 inschreef in het beleid van de Vlaamse regering inzake mediawijsheid.

CONCLUSIE: De VRT blijkt deze doelstelling behaald te hebben.