1.3. Aandacht voor diversiteit in toegankelijkheid

1.3.1. De VRT maakt haar aanbod ook toegankelijk voor personen met een auditieve/visuele beperking

Gesproken ondertiteling

Indien een persoon een visuele beperking heeft, kan hij toch een anderstalig programma in het Nederlands volgen. Dankzij een speciale tv-box (voor gesproken ondertiteling) worden ondertitels bij een programma dan omgezet in gesproken Nederlands.

De VRT voorzag in 2020 vrijwel alle tv-producties van gesproken ondertiteling. De norm (100%, uitgezonderd specifieke archiefbeelden) werd echter net niet gehaald: ingebrande ondertitels bij anderstalige items in Het journaal konden niet omgezet worden naar gesproken ondertiteling. Dankzij de aankoop van een nieuw systeem is dit sinds begin 2021 wel het geval.

Audiodescriptie

Als slechtzienden en blinden een televisieprogramma proberen te volgen dan volstaat in een aantal gevallen het gesproken woord niet. Dat is vooral zo bij fictiereeksen. Om dat te verhelpen, vertelt een “stem” wat er gebeurt in beeld, welke lichaamstaal iemand gebruikt, enzovoort. Dit wordt audiodescriptie (AD) genoemd.

In 2020 bood de VRT verschillende Eén-reeksen met AD aan: De Twaalf R1, Over Water R2, GR5, Zie Mij Graag R3, Dertigers R2, Undercover R2, Black out en de Kerstspecial FC De Kampioenen. Ketnet voorzag een AD-versie van Hoodie en Nachtwacht. Canvas deed dit voor Besmet, een documentaire die heel relevant was naar aanleiding de wereldwijde gezondheidscrisis.

De AD-programma’s werden uitgezonden op het kanaal van Ketnet en waren beschikbaar via de digitale decoders (als “taalkeuze”), VRT NU en Net Gemist (aanbod-op-aanvraag).

In totaal werden 126 uitzendingen van audiodescriptie voorzien (ten opzichte van 110 in 2019). Dit is ruim meer dan wat de Beheersovereenkomst 2016-2020 strikt genomen voorschrijft.

Websites en apps

Om met haar online-aanbod een zo breed en divers mogelijk publiek te bereiken, zet de VRT in op de toegankelijkheid ervan. Websites en andere digitale toepassingen werden zo gebruiksvriendelijk en toegankelijk mogelijk gemaakt, in lijn met het AnySurfer-label en/of in afstemming met AnySurfer.

Enkel voorbeelden uit 2020:

  • De website van De warmste week behaalde het AnySurfer-label.
  • De vernieuwde voetbal-app van Sporza werd heel toegankelijk gemaakt.
  • Bij de “rebranding” van een VRT-merk (zoals dat van Canvas) kreeg toegankelijkheid bijzondere aandacht.

In principe worden gebruikerstesten gehouden voor de lancering van nieuwe of vernieuwde websites en apps. Door de coronamaatregelen konden die in 2020 maar in beperkte mate plaatsvinden: bepaalde types interactieve en inclusieve testen kunnen immers niet makkelijk via online-platformen georganiseerd worden.

De VRT werkte samen met de start-up Soulmade aan Navigator (met financiële steun van Vlaio) voor de ontwikkeling van een VR-toepassing die ontwerpers en ontwikkelaars moet toelaten om digitale producten toegankelijker en gebruiksvriendelijker te maken. Deze toepassing laat toe om via een testomgeving zelf aan te voelen hoe slechtzienden en blinden een digitaal product ervaren. Dat leidt tot een beter begrip van het gebruik van technische hulpmiddelen.

T888

Volgens haar beheersovereenkomst diende de VRT in 2020 100% van haar Nederlandstalig televisieaanbod te ondertitelen. In werkelijkheid werd 99,6% ondertiteld (ten opzichte van 98,7% in 2019). Dat de norm net niet gehaald werd, kwam doordat sommige sportrechten pas heel laat gekocht konden worden en de lastminute-programmawijzigingen niet meer konden ingepland worden bij de ondertitelingsdienst.

De norm van 100% ondertiteling van het nieuwsdienstaanbod werd wel gehaald (net zoals in 2019).

Ondertiteling video

De VRT werkte wat betreft haar online platformen ook aan de toegankelijkheid van het videoaanbod. Dat betekende in de praktijk dat ze het tot haar doelstelling rekent om ondertitels te voorzien bij videomateriaal.

De Beheersovereenkomst 2016-2020 bepaalde als norm “Progressieve groei naar 90% ondertiteling van video (uitz. hosting, trailering, commerciële communicatie en muziekprogramma’s) op websites tegen 2020”. De VRT kon geen resultaat (in percentage) hierover voorleggen. Zij beschikte in 2020 immers nog niet over een correct systeem dat meet hoeveel online videoaanbod ondertiteld is. (In de loop van 2021 zal wel een werkbaar meetsysteem tot stand komen.)

Uit een totaalmeting bleek dat 73,8% van het volledige videoaanbod van VRT NU in 2020 voorzien was van ondertitels. Dat was minder dan in 2019 toen 80,9% ondertiteld was. De reden voor het lager aandeel zit hem hoofdzakelijk in het feit dat een reeks programma’s met veel afleveringen niet werden aangeboden met ondertitels, onder andere Thuis (oude seizoenen), Boekenmarathon, Boekenfeest en Van A tot Z.

Journaal met VGT

Dagelijks werden Het journaal van 19 uur (Eén) en Karrewiet (Ketnet) met Vlaamse Gebarentaal (VGT) uitgezonden op het lineaire Ketnet-kanaal (conform de beheersovereenkomst). Wekelijks werden ook Sportweekend (Eén) en De week van Karrewiet (Ketnet) met VGT aangeboden. Het bereik van het VGT-aanbod werd bovendien vergroot door het verspreiden ervan via VRT NU, Vrtnws.be en Ketnet.be.

Verschillende andere programma’s werden in 2020 tevens voorzien van Vlaamse Gebarentaal, zoals alle extra uitzendingen van Het journaal naar aanleiding van de coronacrisis, alle uitzendingen van Het journaal van 13 uur van 13 maart t.e.m. 5 april, De intrede van de Sint (Ketnet) en Het gala van de gouden K’s (Ketnet).

Toegankelijkheidsoverleg

Op 9 november werd een overleg gehouden met verschillende organisaties die opkomen voor de belangen van slechtzienden, slechthorenden, mensen met ASS of mensen met een verstandelijke beperking. De VRT hechtte veel belang aan het verspreiden van de opgelegde overheidsmaatregelen als gevolg van de coronacrisis. Daarvoor stemde ze ook af met de belangengroepen van mensen met een beperking.

De onderdelen van deze performantiemaatstaf inzake gesproken ondertiteling bij alle niet-Nederlandstalige programma's en programma-onderdelen en inzake teletekstondertiteling (99,6% i.p.v. 100%) blijken niet behaald te zijn.  De VRT beschikt nog niet over een goed meetsysteem om het ondertitelde online aanbod in kaart te brengen. De VRT kon hierover dus geen cijfers geven. De overige onderdelen van de performantiemaatstaf blijken behaald te zijn.