1.1.3 Distributie: radiosignaaltransmissie
De verspreiding van radio-omroepsignalen vanuit de studio naar de luisteraar kan op verschillende manieren gebeuren: via de ether, satelliet, kabel of het internet. Er kan ook een onderscheid gemaakt worden tussen analoge en digitale radio.
1.1.3.1 Radiosignaaltransmissie via de ether
Analoog
Traditioneel worden radiosignalen verspreid via analoge FM- of AM-uitzendingen. Hoewel de lokale omroepen vaak zelf eigenaar zijn van hun zendinstallatie, wordt er voor de uitbating ook regelmatig beroep gedaan op de diensten van gespecialiseerde firma’s. Landelijke radio’s maken voor hun uitzendingen gebruik van de diensten van zenderoperatoren. De openbare omroep VRT stond tot voor enkele jaren zelf in voor de eigen uitzendingen, maar tegenwoordig worden de uitzendingen verzorgd door Norkring België. Het contract tussen de VRT en Norkring loopt af in maart 2019 en ondertussen is bekend dat het beheer van Norkring België naar Broadcast Partners zal verhuizen.[20]
Aanbieder |
Ondernemingsnummer |
Verzorgt o.a. uitzendingen voor: |
Broadcast Partners |
Nederland |
Joe, Qmusic, Radio Maria, Club FM/Radio Roxx |
Norkring België nv |
808922491 |
VRT |
TVV Sound project bvba |
473704646 |
Nostalgie Vlaanderen, Minerva, City-Music (Aalst), LRM (Maaseik), Bruzz, Radio Noordzee, Radio Monza |
GM Production |
824788921 |
Trendy FM |
Tabel 8: Zendoperatoren
Digitaal
Digitale Radio of DAB wordt verspreid via digitale signalen. Samen met de radiosignalen kan aanvullende informatie zoals verkeers- of programma-informatie worden meegestuurd. Vanaf 1997 werden in Vlaanderen de VRT-uitzendingen als enige via DAB verspreid. Sinds 2008 gebeurt dit door tussenkomst van Norkring.
Om naar digitale radio te kunnen luisteren is er wel een DAB-toestel nodig.
Norkring startte in 2014 met het investeren in DAB+, de verbeterde versie van DAB (de ontvangst vereist een DAB+ compatibel toestel). Er kunnen meer zenders uitgezonden worden aan een nog betere kwaliteit. Er zijn ook interactieve mogelijkheden. Op 6 mei 2015 werd het (commerciële) netwerk operationeel. Gaandeweg werd de dekking verder uitgebreid, zodat in september 2018 18 zenders operationeel zijn om in heel Vlaanderen quasi gebiedsdekkend te kunnen uitzenden.
Midden oktober 2017 zette de VRT haar uitzendingen via DAB stop en schakelde de openbare omroep over naar de DAB+-standaard. Ook de landelijke radio-omroeporganisaties Qmusic en Joe zijn sedert september 2017 te beluisteren via DAB+. In augustus 2018 lanceerde Medialaan drie bijkomende DAB+-kanalen (Joe 70s, Joe 80s en Qmusic non-stop) en ging ook Nostalgie van start met uitzenden in DAB+.
Zendoperator |
Ondernemings- nummer |
Aanbieder |
Ondernemings- nummer |
Naam aanbod |
Norkring België Nv – Kanaal 12A |
808922491 |
VRT nv |
244142664 |
Radio 1 |
Radio 2 Antwerpen |
||||
Radio 2 Limburg |
||||
Radio 2 West-Vlaanderen |
||||
Radio 2 Oost-Vlaanderen |
||||
Radio 2 Vlaams-Brabant |
||||
Klara |
||||
Klara Continuo |
||||
MNM |
||||
MNM Hits |
||||
Studio Brussel |
||||
VRT NWS |
||||
Norkring België Nv – Kanaal 11A |
808922491 |
JOEfm nv |
469992615 |
Joe |
Joe 70’s |
||||
Joe 80’s |
||||
Medialaan nv |
432306234 |
Qmusic |
||
Qmusic non-stop |
||||
Vlaanderen één nv |
890243036 |
Nostalgie |
||
Radio Club FM vzw |
890338452 |
Radio Roxx |
||
Vrije Brugse Radio Omroep BVBA |
414202272 |
VBRO |
||
VBRO Evergreen |
||||
Topradio nv |
465147365 |
Topradio |
||
FamilyRadio vzw |
890360327 |
FamilyRadio |
||
Radio Maria vzw |
833066.979 |
Radio Maria |
||
BBC |
Verenigd Koninkrijk |
BBC World Service |
Tabel 9: aanbod DAB+ (status september 2018)
INFOFRAGMENT 2: NIEUWE MEDIALAANRADIO’S EN NOSTALGIE VULLEN DAB+-MULTIPLEX |
Het commercieel DAB+-netwerk van Norkring werd in mei 2015 operationeel. Initieel werd de multiplex gebruikt door de early adopters van DAB+, zijnde de zogenaamde ketenradio’s (Topradio, Club FM, VBRO, Radio Maria). Qmusic en Joe zijn vanaf oktober 2017 via de commerciële multiplex te beluisteren in DAB+. Aangenomen werd dat er zodoende nog plaats was voor drie bijkomende DAB+-kanalen. Opmerkelijk was dan ook de aankondiging in augustus 2018 dat het DAB+-aanbod verder aangevuld werd met vier kanalen (Qmusic non-stop, Joe 70’s, Joe 80’s en Nostalgie). Om dit mogelijk te maken werd de kwaliteit van het uitzendsignaal gereduceerd teneinde bijkomende capaciteit voor één kanaal te genereren. Zo werd het signaal van Joe teruggebracht van 96 naar 88 kbps en ook de andere nieuwe producten zenden uit met een bitrate van 88 kbps AAC. Qmusic zendt wel nog uit met 96 kbps. |
Via het besluit van de Vlaamse Regering van 1 juni 2018[21] wil de Vlaamse Regering de capaciteit voor digitale radio uitbreiden met een derde landelijk DAB+-platform. Bedoeling is om via dit platform op termijn plaats te bieden aan minimum twaalf bijkomende landelijke radiokanalen, waaronder de commerciële netwerkradio’s die tegen uiterlijk september 2019 moeten uitzenden op DAB+.
Na de definitieve goedkeuring door de Vlaamse Regering verschenen zowel het besluit als de oproep voor kandidaten midden juni 2018 in het Belgisch Staatsblad. Kandidaten konden een dossier indienen bij de VRM tot uiterlijk 17 augustus 2018, waarna de VRM ten laatste 120 dagen na de publicatie van die oproep de licenties dient toe te kennen. Aangezien de redactie van het rapport afgesloten werd per 1 oktober was de uiteindelijke beslissing nog niet gekend.
In Vlaanderen is het aantal DAB(+)-luisteraars nog eerder beperkt. Volgens Digimeter 2017[22] luistert 5,4% (-0,5% t.o.v. 2016) van de Vlamingen naar radio via een DAB- of DAB+-toestel[23]. Dit komt vooral doordat het aanbod via DAB in eerste instantie zeer beperkt was. Eerst zonden de (voormalige) ketenradio’s uit op DAB+, daarna werd het DAB+-aanbod aangevuld met de radiomerken van de landelijke radio-omroepen en uiterlijk op 1 september 2019 moeten de netwerkradio’s uitzenden via DAB+.
In het buitenland is DAB/DAB+ al veel populairder. De eerste Europese landen die DAB invoerden waren Noorwegen, Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en Denemarken. Daarna kwamen Nederland en Duitsland, nagevolgd door Polen, Italië en Frankijk. Noorwegen is het eerste land dat een digitale switch-over maakte in 2017 en aldus de analoge uitzendingen stopzette. Daarnaast hebben Zweden en Zwitserland concrete plannen voor een digitale switch-over tegen respectievelijk 2022 en de periode 2020-2024.
INFOFRAGMENT 3: DIGITALISERING VAN HET RADIOLANDSCHAP |
Wereldwijd zenden momenteel al meer dan tweeduizend radiostations uit via DAB+. Vlaanderen is een onderdeel van de Europese digitale radiogolf.[24] De Vlaamse Regering wilt het Vlaamse radiolandschap transformeren van analoog naar digitaal (DAB+). Teneinde dit te bewerkstelligen, is de samenwerking tussen alle partners essentieel. Daarom sloot de Vlaamse overheid een memory of understanding af tussen de landelijke radio-omroeporganisaties (VRT, Medialaan en Nostalgie) en de netwerkoperator Norkring. In dit memory of understanding onderschrijven alle actoren ten volle de digitalisering van radio te willen bewerkstelligen. Samenwerking op het gebied van eenvormige communicatie, branding, promotie, contacten met de industrie en openheid naar andere radiozenders op DAB+ wordt nagestreefd. De uitgangspunten uit het memory of understanding zullen nog verder geconcretiseerd worden naar een projectplan met acties rond campagnes, monitoring, stakeholderconsultaties,….[25] |
1.1.3.2 Radiosignaaltransmissie via de kabel (coax/xDL)
Naast de klassieke omroepsignaaltransmissie via de ether, bestaat er ook transmissie via de kabel (coax of xDSL). De kabelmaatschappijen en xDSL-operator die deze dienst in combinatie met televisie leveren worden onder punt 1.2.3 Distributie: Omroepsignaaltransmissie vermeld.
Indien een omroeporganisatie uitsluitend via kabel gedistribueerd wordt, valt zij volgens het Mediadecreet onder de categorie “Andere radio-omroeporganisaties”.
1.1.3.3 Radiosignaaltransmissie via de satelliet
Via het satellietaanbod TV Vlaanderen (een product van M7-groep, zie verder onder punt 1.2.3.4) kunnen de Vlaamse publieke radiozenders en landelijke private zenders Qmusic, Joe en Nostalgie ontvangen worden.
Begin augustus 2018 lanceerde Joyne, een Nederlandse satellietaanbieder, haar aanbod Joyne Vlaanderen. Het radio-aanbod is eerder beperkt, aangezien enkel de Medialaan-zenders (Qmusic en Joe) aangeboden worden en de VRT-radiozenders in het aanbod ontbreken.[26]
1.1.3.4 Internetradio
Radio kan op verschillende manieren via het internet verspreid worden. Er bestaan platformen voor de verdeling van radio over het internet (bv. Radionomy), platformen voor streaming (bv. Spotify, YouTube Music) en collaboratieve platformen (bv. Soundcloud). Maar ook via sociale netwerken, webradio, geconnecteerde apparaten of gameconsoles kan er radio gestreamd worden. Bij streaming is het mogelijk om rechtstreeks uitgezonden of opgenomen audio te beluisteren. Dit houdt in dat de data van het bestand in gecomprimeerde vorm als een continue stroom worden verstuurd en afgespeeld. Daarnaast zijn er technieken om audiobestanden te downloaden: rechtstreeks downloaden vanop een website of zich abonneren op een podcast.
In de gevallen hierboven gaat het echter niet uitsluitend om radio. Streaming platformen zijn meer een muziekleverancier dan een radio. Maar de meest beluisterde playlists op Spotify zijn vaak van radiozenders. Er is dus sprake van een hoge mate van crossmedialiteit.
Bovendien maken deze nieuwe spelers deals met Vlaamse mediaondernemingen. Zo vertegenwoordigt Pebble Media exclusief Spotify op de Belgische markt. Dit betekent dat Pebble Media het volledige Spotify productaanbod voor zijn rekening neemt en dus zowel display-, video- als audioproducten aanbiedt, alsook de creatieve oplossingen op maat van de adverteerder.[27]
In juni 2016 kregen de landelijke publieke radio-omroepen elk hun eigen mobiele app. Je kan ermee live naar de radio luisteren maar ook rechtstreeks reageren op de programma’s of muziek delen via sociale media. Er zijn ook apps waarop verschillende Vlaamse radiostations beluisterd kunnen worden, bv. Radio België (Radioworld FM), België FM: Radio online + Radio België (AppMind – Radio FM, Radio Online, Music and News), Radio België (InternetRadio FM en Radio Belgium (Simon Schellaert).
De websites van Vlaamse radiostations die via het internet beluisterd kunnen worden, zullen aan bod komen onder het gedeelte internet. “Vlaamse” radiodiensten, die via het internet worden uitgezonden, dienen aangemeld te worden bij de VRM (zie ook 1.1.2.7 Andere radio-omroeporganisaties).
Promusic[28] vermeldt 22 onlinemuziekdiensten in België, waaronder 13 downloadservices, 9 betalende abonnementsdiensten en 4 advertentiegebaseerde diensten. Sommige muziekdiensten bieden meerdere services aan.
Naam |
Soort service |
Maatschappij/hoofdzetel |
7Digital |
Downloadservice |
Verenigd Koninkrijk |
Apple Music |
Betalende abonnementsdienst |
Verenigde Staten |
Amazon |
Betalende abonnementsdienst |
Verenigde Staten |
Beatport |
Downloadservice |
Verenigde Staten |
Bleep |
Downloadservice |
Verenigd Koninkrijk |
Daily Motion |
Advertentiegebaseerde diensten |
Frankrijk |
Deezer |
Betalende abonnementsdienst Advertentiegebaseerde diensten |
Frankrijk |
DJTunes |
Downloadservice |
Duitsland |
Downloadmusic |
Downloadservice |
Nederland |
Emusic |
Downloadservice Betalende abonnementsdienst |
Verenigde Staten |
Fnac |
Downloadservice |
Frankrijk |
Google Play |
Downloadservice Betalende abonnementsdienst |
Verenigde Staten |
Highres Audio |
Downloadservice |
Duitsland |
ITunes |
Downloadservice |
Verenigde Staten |
JUKE |
Betalende abonnementsdienst |
Nederland |
Junodownload |
Downloadservice |
Verenigd Koninkrijk |
Legal Download |
Downloadservice |
|
Qobuz |
Betalende abonnementsdienst |
Frankrijk |
Spotify |
Betalende abonnementsdienst Advertentiegebaseerde diensten |
Spotify Belgium nv (841023949) |
Tidal |
Betalende abonnementsdienst |
Zweden |
Traxsource |
Downloadservice |
Verenigde Staten |
YouTube |
Advertentiegebaseerde diensten |
Verenigde Staten |
Tabel 10: onlinemuziekdiensten
INFOFRAGMENT 4: VRT EN MEDIALAAN LANCEREN NIEUWE RADIOMERKEN |
De radionetten van de openbare omroep zijn al enige tijd te beluisteren via radiostreams en dit niet enkel via de VRT-platformen. Sommige Vlamingen doen bijvoorbeeld een beroep op streamingsdiensten als TuneIn of vTuner om naar de VRT te luisteren.[29] De VRT biedt radiostreams aan van haar gekende radionetten (Radio 1, Radio 2 (alle regionale edities), Stubru, Klara en MNM). Maar daarnaast stelt de openbare omroep ook radiostreams ter beschikking voor Klara Continuo, MNM Hits, VRT NWS en Ketnet Hits. De eerste drie zijn niet exclusief te beluisteren via internet, maar ook te beluisteren op DAB+. Recent breidde de openbare omroep haar aanbod aan radiostreams verder uit met nog twee bijkomende streams, met name VRT MNM UrbaNice[30] en VRT Studio Brussel – De Tijdloze[31]. Medialaan vulde haar radio-aanbod in augustus 2018 verder aan met de radiozenders Joe 70’s, Joe 80’s en Qmusic non-stop. Deze drie nieuwe zenders zijn te beluisteren online, via de app en via DAB+. Opmerkelijk is dat luisteraars op Joe 70’s en Joe 80’s tussen zes en negen uur ook naar de ochtendshow van Joe zullen kunnen luisteren, maar wel telkens met andere muziek. De ochtendshow krijgt dus drie versies: de reguliere, een met muziek uit de jaren 70 en een met muziek uit de jaren 80.[32] |
[20] http://www.raadvst-consetat.be/arr.php?nr=242102
[21] Zie: https://cjsm.be/media/sites/cjsm.media/files/public/180618_vrijgave_bvr_5a5d.pdf
[22] Imec Digimeter 2017, “Measuring Digital Media Trends in Flanders, 2017, pp. 103-115. Het Digimeter rapport brengt elk jaar het bezit & gebruik van media(technologie) bij Vlamingen in kaart.
[23] De Imec Digimeter 2017 brengt gegevens in kaart van 2017, wanneer nog zowel DAB als DAB+ bestond.
[24] Jacky B, “Hoorzitting over de digitalisering van het radiolandschap”, 11 januari 2018.
[25] Gatz S., Landelijke radio’s sluiten akkoord met netwerkoperator en overheid voor uitrol DAB+, https://svengatz.prezly.com/landelijke-radios-sluiten-akkoord-met-netwe…
[26] Vanaf 1 augustus 2018 beschikbaar: BE JOYNE Travel!, zie: https://www.joyne.nl/be-joyne-zenders.html
[27] “Spotify vertrouwt exclusief partnership in België toe aan Pebble Media”, https://www.mediaspecs.be/spotify-vertrouwt-exclusief-partnership-belgi…, geraadpleegd op 28/09/2017.
[28] Promusic is een coalitie van mensen en organisaties die werken in de muzieksector. Het is een internationale alliantie van musici, artiesten, managers, kunstenaars, grote en onafhankelijke platenmaatschappijen en retailers die samenwerken om de manieren waarop mensen op een veilige en legitieme manier online van muziek kunnen genieten, promoten. FIM, GERA-Europe, GIART, ICMP, IFPI, IMMF, Impala en IMPA maken hiervan deel uit. Zie: http://www.pro-music.org/legal-music-services-europe.php
[29] VRT, Streaminglinks radio, geconsulteerd op 25 mei 2018.
[30] MNM, “Beluister nu altijd en overal de beste urban- muziek!”, 21 maart 2018. <https://www.google.be/search?q=mnm+urbanice+stream&rlz=1C1GGRV_enBE778B…;
[31] Studio Brussel, “NIEUW: LUISTER ALTIJD EN OVERAL NAAR DE TIJDLOZE“, 27 maart 2018. <https://stubru.be/music/nieuwluisteraltijdenoveralnaardetijdloze>
[32] De Standaard, “Ochtendshow van Joe krijgt drie versies”, 21 augustus 2018.