1.1.1 Contentleveranciers
Radioprogramma’s bestaan uit een combinatie van originele redactionele bijdragen en muziek. Op regelmatige tijdstippen wordt er ook reclame uitgezonden.
1.1.1.1 Redactionele Bijdragen
Radio is vaak sterk verticaal geïntegreerd in het eerste deel van de productketen. Meestal worden de uitzendingen live vanuit de studio’s van de radio-omroeporganisaties verzorgd door medewerkers die in dienst zijn van de radio-omroepen of worden vooraf opgenomen bijdragen in het programma geïntegreerd.
Een belangrijke component van de redactionele bijdragen betreft de nieuwsuitzendingen waarvoor radiojournalisten instaan.
Journalisten zijn vaak actief via verschillende media. Het is niet mogelijk om het aantal journalisten die louter met radio bezig zijn af te bakenen. In augustus 2018 waren er volgens de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) 2.326 geregistreerde Vlaamse beroepsjournalisten actief waarvan 627 omroepjournalisten.[4]
1.1.1.2 Muziek
Muziek kan gezien worden als een belangrijke “grondstof” voor de aanmaak van radioprogramma’s.
Er dient door de radio-omroepen betaald te worden voor de uitzending van muziek, onder de vorm van auteursrechten en naburige rechten (via onder andere SABAM - de Belgische Vereniging van Auteurs, Componisten en Uitgevers en SIMIM - beheersvennotschap van muziekproducenten).
Met een aantal leveranciers van radiosignaaltransmissiediensten (bv. de kabel) heeft SABAM rechtstreekse afspraken over vergoedingen die worden betaald om aan de auteursrechtelijke verplichtingen te voldoen.
Ten slotte moeten ook bepaalde categorieën uitbaters die voor publiek toegankelijk zijn (zoals horecazaken, winkels, beoefenaars van vrije beroepen, organisatoren van evenementen …) een vergoeding betalen aan auteurs en ook aan uitvoerders en producenten (de zgn. billijke vergoeding).
De wettelijke basis hiervoor is terug te vinden in boek XI van het Wetboek Economisch Recht (WER)[5].
Hoewel muziek in veel programma’s het merendeel van de zendtijd vult, valt het bestuderen van de economische logica die schuilt achter de aanmaak van muziekopnamen buiten het opzet van dit rapport. Bovendien is de auteursrechtenwetgeving een federale bevoegdheids-aangelegenheid.
1.1.1.3 Reclame
Een derde soort inhoud van radio-omroep betreft reclameboodschappen.
De verkoop van reclameruimte zorgt voor het merendeel van de inkomsten van de particuliere radio-omroepen en ook de openbare omroep wordt gedeeltelijk gefinancierd met reclame-inkomsten.
Het Mediadecreet somt een aantal regels op betreffende radioreclame: radioprogramma’s mogen worden onderbroken voor reclame maar die moet duidelijk herkenbaar zijn en moet kunnen worden onderscheiden van redactionele inhoud.
Voor de Vlaamse openbare omroep VRT gelden bijkomende regels. In de beheersovereenkomst met de Vlaamse overheid wordt een regeling vastgelegd ten aanzien van de opbrengsten uit commerciële communicatie[6] en boodschappen van algemeen nut (BAN). Vanaf 2016 wordt voor display en inkomsten uit videoformaten bij niet-lineaire videocontent, binnen de begrenzing voor inkomsten uit commerciële communicatie en boodschappen van algemeen nut, een bijkomende bovengrens vastgelegd op jaarlijks 3 miljoen euro (jaarlijks te indexeren vanaf 1 januari 2017).[7]
De aanmaak van reclamespots gebeurt door reclamebureaus, in productiestudio’s of rechtstreeks in de (lokale) radiostudio. De commercialisering gebeurt ofwel via een interne reclameregie, zoals het geval is bij de meeste lokale radio’s, ofwel via onafhankelijke ondernemingen die de externe regie verzorgen. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de reclameregies van landelijke omroepen, netwerkradio’s en (voormalige) ketens van lokale radio’s.
Naam | Ondernemingsnummer | Aard | Naam aanbod |
CFM nv | 871893111 | Intern | Hit FM |
IP Belgium nv | 450484727 | Extern | Nostalgie Vlaanderen NRJ Vlaanderen Topradio Club FM/Radio ROXX[8] |
Kanaal Pub bvba | 465641570 | Intern | City-Music |
Morfeus nv[9] | 679994942 | Intern | Joe Qmusic |
Pebble Media nv | 809309701 | Extern | VRT online (Radio 1, Radio 2, MNM en Studio Brussel) Nostalgie (online) NRJ (online) Spotify |
VAR nv[10] | 441331984 | Intern | VRT |
VBRO bvba | 414202272 | Intern | VBRO |
Vlaanderen Eén nv | 890243036 | Intern | Nostalgie (regionaal) |
Vlacora bvba | 820344143 | Intern | Club FM/Radio ROXX FamilyRadio |
Tabel 1 : Reclameregie radio's
[4] Het cijfer van augustus 2018 ligt lager dan het (voorlopige) cijfer van augustus 2017. Dit kan, zoals vermeld in ons rapport van 2017, verklaard worden door de hernieuwingsronde van de erkenning als beroepsjournalist die plaatsvond in 2017 (waardoor toen sprake was van een voorlopig cijfer). Een uitzuivering van het bestand gebeurt elke 5 jaar. Vijf jaar geleden (in 2013) waren er 2.399 geregistreerde Vlaamse beroepsjournalisten.
[5] Art. XI. 212- 214 WER.
[6] Radioreclame, radiosponsoring, inkomsten uit andere audioformaten bij en in niet-lineaire radiocontent, televisiesponsoring, sponsoring van niet-uitgezonden evenementen, videoformaten bij niet-lineaire videocontent, display en financiële productplaatsing.
[7] De huidige beheersovereenkomst loopt van 2016 tot 2020.
[8] Op 18 april 2018 stelde Radio Club FM vzw de VRM in kennis van de wijziging van de roepnaam van het product dat uitgezonden wordt op DAB+ (via kanaal 11A) van Club FM naar ROXX.
[9] De Persgroep en Medialaan brachten op 1 januari 2018 hun reclameregie onder in een joint venture (Morfeus), en werken sindsdien met een eigen datateam (met de naam ‘Trinity’).
[10] Op 30 mei 2018 kondigde de VAR, de reclameregie van de VRT (100% dochter), aan dat NRJ Vlaanderen hen gekozen had als mediaregie. SBS Media Belgium had hen op basis van een pitch met verschillende kandidaten geselecteerd als commerciële regie. Quasi onmiddellijk weerklonk kritiek op deze overeenkomst, zowel vanuit de concurrentie als vanuit politieke hoek. Half juli 2018 kondigde de VAR aan dat ze afzag van de omstreden reclamedeal. De VAR-CEO verklaarde dat om de samenwerking te kunnen laten plaatsvinden, er een grondige herstructurering van de bedrijfsactiviteiten van de VAR. noodzakelijk was. Deze herstructurering was praktisch, aldus de CEO, niet realiseerbaar tegen september 2018. NRJ stelde zich te beraden over juridische stappen en zal voortaan samenwerken met de reclameregie IP Belgium. Deze reclameregie staat ook in voor de reclamewerving van Nostalgie, waarmee NRJ Vlaanderen, via medeaandeelhouder Mediahuis een rechtstreekse links heeft en waarmee tevens op operationeel niveau samengewerkt wordt.