4. Algemeen besluit en beleidsaanbevelingen

In het eerste hoofdstuk werd de Vlaamse mediasector afgebakend door na te gaan welke spelers in welke mediasegmenten actief zijn. De huidige situatie kon vervolgens vergeleken worden met die uit het verleden.

Op het vlak van radio is het belangrijkste nieuwe gegeven dat radio Nostalgie, die voorheen als een keten van regionale zenders opereerde, zijn administratieve situatie aan de werkelijkheid heeft aangepast. Nostalgie is nu ook officieel een landelijke radio.

Hierdoor kent Vlaanderen drie landelijke private radio’s en zijn er geen private regionale zenders meer.

De sterke tendens naar groepering van lokale radio’s blijkt in 2012 bestendigd. De radio’s die deel uitmaken van een samenwerkingsverband vertegenwoordigen 71% van het totale aantal actieve lokale radio’s.

Het is duidelijk dat de radiomakers het bestaande kader in de praktijk anders ingekleurd hebben dan oorspronkelijk door de beleidsmaker was voorzien. Bij de opmaak van een volgend frequentieplan kan hierop eventueel  geanticipeerd worden.

Zoals in het vorige rapport reeds voorspeld zijn een aantal verschuivingen op het vlak van TV in gang gezet.

De exclusiviteitsovereenkomst tussen Woestijnvis en VRT liep in 2012 af. Daardoor zijn de wegen van de  leidende omroep en productiehuis gescheiden. Verder zijn allerlei initiatieven rond nieuwe onafhankelijke productiehuizen van start gegaan.

De openbare omroep VRT kreeg er een derde kanaal bij. VT4 en Vijftv ondergingen een rebranding naar ‘Vier’ en ‘Vijf’ naar aanleiding van de overname van SBS Belgium.

Telenet lanceerde in de zomer van  2012 een DVB-T aanbod “Teletenne”. In 2013 zal het marktanalysebesluit van de CRC van juli 2011 geïmplementeerd worden. Dan wordt het ook mogelijk voor bijkomende spelers op het vlak van distributie om in de markt te treden.

Voorts werden verschillende initiatieven om met digitalisering om te gaan ontwikkeld. Zo zijn er Newspaperwork, een online marketing platform, en ook de crossmediale cel bij De Vijver Media. Wellicht komt er ook een gezamenlijke betaalmuur voor digitale pers.

Het blijkt dat individuele spelers uit de geschreven pers toenadering tot elkaar zoeken voor innovatieprojecten. De overheid kan dit faciliteren door er een kader voor te voorzien (zoals bv. Het Media Innovatie Centrum MIX)

Ook dit jaar weer is het aantal krantenwinkels afgenomen. Bovendien werd AMP, het belangrijkste distributiebedrijf voor geschreven pers, veroordeeld voor misbruik van zijn machtspositie.

Het mediagebruik van de consument wijzigde in 2012. Internet heeft de derde positie (na TV en radio) overgenomen van de geschreven pers. Ook de reclame investeringen in internet zijn in 2012 sterker toegenomen t.o.v. de investeringen in de andere media.

In de lijst met meest bezochte websites in België komt er jaar na jaar een website van een Vlaamse mediatitel bij.

Tot op heden werden de internet service providers, internet access providers en de netwerkbeheerders telkens gezamenlijk opgelijst. Aangezien enkel Belgacom verplicht was om zijn netwerk open te stellen, konden andere bedrijven uitsluitend via het netwerk van Belgacom opereren. Door het opstellen van de kabel zal er in toekomstige VRM-rapporten een onderscheid gemaakt moeten worden op basis van het netwerk over hetwelke ondernemingen opereren.

KPN heeft het afgelopen jaar zijn dochteronderneming Base in de etalage gezet. Onder andere De Persgroep bleek geïnteresseerd te zijn in een overname. KPN besliste echter Base terug uit de markt te halen en zelf met de exploitatie verder te  gaan.

Ten slotte werd in het eerste hoofdstuk melding gemaakt  van crossmediale tendensen. Dezelfde mediacontent wordt via verschillende kanalen tot bij de consument gebracht. De indeling volgens mediavorm (radio, tv, internet en geschreven pers) die in dit rapport wordt gehanteerd kan daardoor op termijn onder druk komen te staan.

Nieuwe mengvormen van media zullen ingeburgerd raken en dan zal blijken dat de huidige regelgeving (die ontworpen is voor de regulering van bestaande mediavormen) niet voor 100% toepasbaar is voor de nieuwe media. Het is een uitdaging voor de decreetgever om alert te zijn en tijdig een decretaal kader te voorzien dat de omgang met deze nieuwe mediavormen regelt.

Door het gebruik van nieuwe technologieën (sociale media, interactieve digitale televisie) geeft de gebruiker – al dan niet bewust- veel persoonlijke informatie vrij. Wanneer deze informatie verzameld wordt, heeft ze potentieel een enorme waarde (commercieel, maar ook bij voorbeeld beïnvloeding van het kiesgedrag). De overheid moet waakzaam zijn over de manier waarop deze informatie toegankelijk gemaakt kan worden.

In een tweede hoofdstuk werden enkele belangrijke verschuivingen beschreven die in 2012 omtrent de mediagroepen plaatsvonden.

Doordat Alfacam zich terugplooide op televisieactiviteiten werd de groep niet meer opgenomen in dit mediagroepenhoofdstuk. In het najaar volgden dan berichten dat de groep in financiële moeilijkheden verkeerde en bescherming moest vragen tegen de schuldeisers.

De gevolgen van de overname van SBS Belgium werden in 2012 ten volle duidelijk. Door de toename van het aandeel van Sanoma WSOY in De vijver Media kwam een deel van de controle over de Vlaamse mediasector in buitenlandse handen terecht. Anderzijds kwamen VT4 en Vijftv (later herdoopt tot VIER en VIJF)hierdoor wel grotendeels onder controle van Vlaamse ondernemingen, waar zij voorheen door het Duitse Prosiebensat gecontroleerd werden.

Op 20 september 2012 lanceerde Liberty Global een overnamebod op de Telenetaandelen die nog berustten bij het publiek. Het tv distributiebedrijf kan daardoor volledig in Amerikaanse handen terecht komen. Er ontspon zich echter een discussie over het prijsniveau van het bod. Op het moment van redactie van dit rapport was deze discussie nog niet uitgeklaard.

De strategische allianties tussen de groepen bleven ook in 2012 toenemen.

In het derde hoofdstuk werden de verhoudingen binnen de Vlaamse mediasector voor elke mediavorm  gekwantificeerd aan de hand van een aantal indicatoren.

Doordat radio Nostalgie nu ook officieel een landelijke lokale radio is geworden is het cijfer voor concentratie voor dit segment van de markt afgenomen.

Vervolgens werd televisie als mediavorm onder de loep genomen.

Tussen de tv-omroepen woedt een ware slag om de kijker. Een belangrijk element daarbij is het uitgesteld kijken.

Ten gevolge van nieuwe technologieën wijzigen de inkomstenmodellen voor televisie. Hierdoor komen  er spanningen rond de verdeling van de inkomsten tussen de verschillende schakels in de keten naar het oppervlak.  Contentproducenten, aggregatoren en distributeurs willen elk een zo groot mogelijk aandeel van de inkomsten opeisen.

Verder werd de slechte financiële situatie waarin de regionale omroepen zich bevinden aan de hand van financiële gegevens geïllustreerd.

Wat betreft de verhoudingen binnen de  geschreven pers blijkt de digitalisering aan belang te winnen. Dit werd duidelijk gemaakt aan de hand van de cijfers. Bijna alle dag- en periodieke bladen noteerden een groter aantal unieke bezoekers op hun website.

De markt van de gedrukte media kende een moeilijk jaar. Het aantal verkochte exemplaren van de kranten is gedaald.

Bovendien werden de periodieke bladen geconfronteerd met toenemende concurrentie vanwege de weekendbijlagen van dagbladen. Ook kunnen ze door de periodiciteit van hun publicatie minder snel inspelen op de actualiteit.

Zowel voor de geschreven pers als voor het internet zijn de concentratiemaatstaven -en dus de verhoudingen tussen de spelers-  nagenoeg constant gebleven.

Het valt op dat het gebruik van mobiel internet het afgelopen jaar is toegenomen. Dit is onder andere toe te schrijven aan de toenemende populariteit van applicaties.

De auteurs namen in het laatste hoofdstuk van rapport opnieuw de prijzen van mediaproducten onder de loep. Zowat alle mediaproducten kenden lichte prijsstijgingen, maar voor mobiel internet daalde de maandelijkse prijs.

De hierboven beschreven wijzigingen in de eigendomsstructuren en marktaandelen hoeven niet noodzakelijk een inhoudelijke wijziging van het media-aanbod te betekenen. Een inhoudelijke monitoring van het aanbod zou hier meer uitsluitsel kunnen geven. De VRM steunt het recente initiatief dat Minister van Media hieromtrent aankondigde.