1.1.2. Aggregatie: radio-omroeporganisaties

Het beschikbare spectrum is gelimiteerd, en daarom heeft de Vlaamse overheid in het Mediadecreet regels vastgelegd aangaande het gebruik van het deel van het spectrum dat toegewezen werd aan radio-omroep.

Volgens het decreet kan een onderscheid gemaakt worden tussen openbare of publieke radio-omroeporganisaties enerzijds en private radio-omroeporganisaties anderzijds. Publieke radio-omroeporganisaties kunnen verder worden onderverdeeld in:

• Landelijke publieke radio-omroeporganisaties,

• Regionale publieke radio-omroeporganisaties,

• Wereldomroep.

Het Mediadecreet maakt voor de particuliere radio-omroeporganisaties een onderscheid tussen lineaire en niet-lineaire radio-omroeporganisaties. De lineaire worden dan ook nog eens onderverdeeld in:

• Landelijke private radio-omroeporganisaties,

• Regionale private radio-omroeporganisaties,

• Lokale radio-omroeporganisaties,

• Andere radio-omroeporganisaties.

Het REC radiocentrum fungeert als aanspreekpunt voor wie in Vlaanderen bezig is met radio. 

1.1.2.1. Landelijke publieke radio-omroeporganisaties

Landelijke publieke radio-omroeporganisaties worden publiek gefinancierd en zenden uit voor de hele Vlaamse Gemeenschap.

De Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie (VRT) biedt de Vlaamse luisteraar vier landelijke radio’s aan. Radio 1 is de algemene nieuws- en informatiezender. Klara is de cultuurzender die voornamelijk aandacht besteedt aan klassieke muziek. MNM is de hitradio van de VRT. Ten slotte is er Studio Brussel dat zich met nieuws en brede culturele informatie richt tot de luisteraar.

1.1.2.2. Regionale publieke radio-omroeporganisaties

Regionale publieke radio-omroeporganisaties worden publiek gefinancierd en zenden uit voor een welbepaalde regio die maximaal één provincie bestrijkt.

De VRT biedt met Radio 2 ook regionale radio aan. Radio 2 heeft een breed en overwegend Nederlandstalig muziekprofiel. Typerend voor Radio 2 is zijn verankering in de regio’s en de ontkoppeling van zijn aanbod waarbij regionale actualiteit centraal staat. 

1.1.2.3. Wereldomroep

Wereldomroep wordt publiek gefinancierd en zendt uit voor Vlamingen in het buitenland.

Tot 1 januari 2012 richtte RVi (Radio Vlaanderen en Radio Vlaanderen info) zich tot Vlamingen in het buitenland. Vanaf 1 januari 2012 worden Radio 1 en Radio 2 via satelliet verspreid en werden de uitzendingen van RVI stopgezet. 

1.1.2.4. Landelijke private radio-omroeporganisaties

Landelijke private radio-omroeporganisaties zenden uit voor de hele Vlaamse Gemeenschap.

Pas sinds het begin van de jaren 1980 konden private radio-omroepen legaal uitzenden. Hun bereik was toen nog beperkt tot het lokale niveau.

In 2001 verloor de VRT zijn monopolie voor landelijke radio, door de toekenning van licenties voor landelijke private radio’s aan 4fm en Q-Music.

Na de overname van 4fm door de Vlaamse Media Maatschappij in mei 2007, werd de VMMa de enige aanbieder van landelijke private radio in Vlaanderen. Op 1 april 2009 werd de naam 4fm veranderd in JOE fm.

De regionale private omroepen vormden sinds maart 2010 de facto een landelijke zender. Op 11 september 2012 werd de VRM formeel ingelicht door de licentiehouders dat zij hun zendvergunningen overdroegen aan de landelijke radio-organisatie, Nostalgie – Vlaanderen Één.

1.1.2.5. Regionale private radio-omroeporganisaties

Regionale private radio-omroeporganisaties zenden uit voor een welbepaalde regio die maximaal één provincie bestrijkt.

Bij decreet van 25 oktober 2002 werd de mogelijkheid voorzien om particuliere regionale radio-omroepen te erkennen, die uitzenden voor maximaal één provincie. Initieel werden erkend: Antwerpse Radio NV, dat radio bracht onder de naam Antwerpen 1, aan De Vrije Golf vzw met Contact Vlaams-Brabant, aan Radio Gent vzw met Go FM, aan Prometheus incorporated (ondertussen herdoopt tot “Radio West-Vlaanderen 1”) met radio Mango en aan FM Limburg van Facta Media.

Sinds de decreetwijziging van 2 februari 2007 werd het voor regionale radio’s mogelijk om samen te werken. In maart 2008 verenigden 4 van de 5 regionale radio-omroepen zich onder de merknaam Nostalgie. FM Limburg sloot hierbij aan op 4 maart 2010[3].

De facto vormden ze dus een landelijke zender. Op 11 september 2012 werd de VRM formeel ingelicht door de licentiehouders dat zij hun zendvergunningen overdroegen aan de landelijke radio-organisatie, Nostalgie – Vlaanderen Één.

Hoewel het dus in theorie mogelijk blijft om regionale radio in Vlaanderen te organiseren, is er in de praktijk geen aanbod.

[3]Sinds mei 2009 was Be One in handen van Alfacam. Voorafgaandelijk kocht Alfacam zich in in Emmis Belgium, de exploitatiemaatschappij van Be One. De regionale zender werd in 2009 herdoopt tot Exqi FM, maar heeft zich ondertussen ook bij “Nostalgie” gevoegd. De lokale radio’s die Alfacam onder de roepnaam Exqi FM uitzond, werden ondertussen overgenomen door Radio Maria. 

1.1.2.6. Lokale radio-omroeporganisaties

Lokale radio-omroepen zenden uit voor een stad, een deel van de stad, een gemeente, een beperkt aantal aansluitende gemeentes of een welbepaalde doelgroep.

Momenteel zijn er 288 door de VRM erkende lokale radio-omroepen actief in Vlaanderen.

Een groot aantal daarvan maakt deel uit van een samenwerkingsverband tussen minimaal 2 omroeporganisaties.

Onderstaande tabel geeft de evolutie weer van de deelnemers aan verschillende samenwerkingsverbanden tussen Vlaamse lokale radio’s.

Het aantal aangesloten omroeporganisaties geeft een indicatie van de grootte van het samenwerkingsverband. Het vormt echter geen absolute indicatie voor het bereik van de lokale radio’s.[4]

Het aantal radio’s die deel uitmaken van een samenwerkingsverband bleef in 2012 net zoals in 2011 gelijk aan 203. Voor 2012 bedraagt dit 70% (t.o.v. 71% in 2011, t.o.v. 67% in 2010 en 61 % in 2009) van het totale aantal actieve lokale radio's. De sterke tendens naar groepering van lokale radio’s lijkt dus aanhoudend.

Tabel 5 : Samenwerkingsverbanden tussen lokale radio's [5]

[5] Bron: Eigen databank VRM: toestand november 2012
[6] Het Laatste Nieuws, "Katholieke Radio Maria neemt frequenties Exqi FM over", 13 april 2011
[7] Het Laatste Nieuws, "Katholieke Radio Maria neemt frequenties Exqi FM over", 13 april 2011
[8] Voor de ketens MFM, Mi Amigo, RGR2, Stad, Victoria is het aantal deelnemende radio’s ondertussen tot één herleid waardoor ze in het totaal niet meer tot de samenwerkingsverbanden gerekend worden.
[9] Het betreft hier de frequentie 106.8 in Arendonk die bij een gebrek aan kandidaten niet werd toegekend. Zeven zendvergunningen werden door de VRM ingetrokken wegens het ongebruikt laten van de toegewezen zendmogelijkheden of het verkeerd gebruik ervan.

1.1.2.7. Andere radio-omroeporganisaties

Particuliere radio-omroeporganisaties die hun omroepprogramma's uitsluitend via een kabel,-ethernetwerk of via het internet doorgegeven, worden andere radio-omroeporganisaties genoemd.

  OOdfdfOnderstaande tabel geeft een overzicht van de ondernemingen die bij de VRM als radio-omroeporganisaties zijn aangemeld om uitsluitend via de kabel te worden doorgegeven. In tegenstelling tot de ether is de toegang tot kabel of internet niet schaars en is geen overheidsinterventie bij de toekenning van licenties vereist.
Radio-omroepen die naast de kabel ook via de ether beluisterbaar zijn, behoren niet tot deze categorie.  

Verder hebben een aantal radio-omroeporganisaties die uitsluitend via het internet uitzenden een kennisgeving ingediend.

1.1.2.8. Andere radio-omroeporganisaties

Niet-lineaire radio-omroeporganisaties zijn aanbieders van niet-lineaire radiodiensten. Deze radiodiensten worden in het Mediadecreet omschreven als:

“een omroepdienst die de gebruiker de mogelijkheid biedt om auditieve programma’s te beluisteren op zijn individuele verzoek en op het door hem gekozen moment op basis van een door de omroeporganisatie geselecteerde programmacatalogus.”

Een voorbeeld hiervan is de VRT-radiospeler die de luisteraar de mogelijkheid biedt uitgezonden radioprogramma’s op te vragen en te beluisteren. De landelijke private radio-omroeporganisaties bieden aan de hand van podcasts en audioverslagen ook niet-lineaire radiodiensten aan.