5.1. Mediaconcentratie
5.1.1. Wettelijk kader
De toezichthouder heeft in het Mediadecreet de opdracht gekregen om concentraties in de audiovisuele en geschreven media in kaart te brengen. Verschuivingen en evoluties binnen de Vlaamse mediasector moeten worden geregistreerd en gesignaleerd. Eigendomsstructuren en marktaandelen van de verschillende mediaspelers vormen daarbij het uitgangspunt voor verdere analyse.
5.1.2. Werkwijze
Informatieverzameling
In het kader van deze opdracht werd in 2007 een instrumentarium uitgewerkt voor het systematisch verzamelen van relevante data. In eerste instantie werd getracht alle bedrijven te identificeren die instaan voor of verbonden zijn met het Vlaamse media-aanbod. Vertrekkende vanuit de erkende televisie- en radio-omroepen werd de lijst van mediaondernemingen aangevuld met andere bedrijven zoals krantengroepen, distributeurs, telecomoperatoren en reclameregies.
Dankzij een samenwerking met de Vlaamse coördinatiecel e-government kunnen de financiële gegevens van de betrokken ondernemingen uit de Verrijkte Kruispuntenbank voor Ondernemingen overgenomen worden.
Mediadatabank
Al deze gegevens werden gestructureerd en in een eigen databank geplaatst die het uitgangspunt vormt voor verder onderzoek naar mediaconcentratie in Vlaanderen. Deze "mediadatabank" is een relationele databank die opgebouwd is rond het unieke KBO-nummer. De databank stelt de toezichthouder in staat om op een regelmatige en gestructureerde wijze relevante rapporten op te stellen. Intussen is de databank gestoffeerd met gegevens die reeds vijf jaar teruggaan in de tijd.
Rapportering 2014
Sinds eind 2008 publiceert de VRM jaarlijks een rapport over de mediaconcentratie in Vlaanderen. In december 2014 werd het rapport "Mediaconcentratie in Vlaanderen 2014" gepubliceerd.
Om evoluties in de tijd mogelijk te maken, bleef de basisstructuur van de eerste drie hoofdstukken van het rapport grotendeels gelijk aan die van de vorige versies.
In het eerste hoofdstuk wordt de Vlaamse mediasector afgebakend. De waardeketens van radio, televisie, internet en geschreven pers worden uitgetekend en er wordt nagegaan welke spelers aanwezig zijn in alle schakels van de keten. Dit geeft reeds een eerste indicatie van de horizontale concentratie.
In het tweede hoofdstuk wordt nagegaan hoe de in hoofdstuk 1 beschreven spelers zich tot elkaar verhouden en kunnen gerekend worden tot een bepaalde mediagroep.
In het derde hoofstuk wordt meer cijfermateriaal gegeven en worden de verschillende vormen van mediaconcentratie aan de hand van een aantal indicatoren gekwantificeerd.
Actuele feiten en toelichting bij deelaspecten van bepaalde mediasegmenten worden vermeld onder de vorm van infofragmenten. Zo wordt het mogelijk om aandacht te schenken aan specifieke gebeurtenissen die zich voordeden sinds de publicatie van het vorige rapport, zonder de algemene structuur van het rapport uit balans te trekken.
Naar aanleiding van de discussie over machtsposities die kunnen ontstaan door aangekondigde overnames, werd in het rapport 2014 een vierde hoofdstuk toegevoegd. Hierin wordt een overzicht gegeven van bestaande en mogelijks nieuwe wettelijke initatieven rond de bevordering van diversiteit en pluriformiteit in de media. Sommige initiatieven worden door de VRM als beleidsaanbeveling extra onderlijnd.
Nota i.v.m. de eventuele participatie van Liberty Global in de televisie-omroepen VIER en VIJF
In de pers verschenen begin januari 2014 berichten als zou Liberty Global, de moedermaatschappij van de belangrijkste netwerkbeheerder/dienstenverdeler in Vlaanderen, een participatie willen nemen in De Vijver Media, de holding achter de televisieomroepen VIER en VIJF.
In die context heeft de toenmalige minister van Media de algemene kamer van de VRM gevraagd een nota op te stellen rond de gevolgen voor de mediaconcentratie in Vlaanderen van deze eventuele participatie van Liberty Global.
De nota van de VRM bevatte o.a. volgende elementen:
- informatie over de groepsstructuur en het productaanbod van de betrokken groepen De Vijver Media, Corelio, Sanoma en Liberty Global / Telenet;
- een vergelijking van cijfermateriaal over de Vlaamse omroepsignaaltransmissiediensten, omroeporganisaties en ondernemingen met aanverwante activiteiten;
- informatie over de wijzigingen in mediaconcentratie ten gevolge van een eventuele overname (zoals bijvoorbeeld op het vlak van mogelijke verticale, horizontale en crossmediale integratie);
- eventuele andere relevante gevolgen bij een eventuele overname (zoals bijvoorbeeld voor prijzenregulering);
- een update van de relevante secties van het rapport "Mediaconcentratie in Vlaanderen 2013", inclusief een update van de conclusies.
Deze nota werd ook bezorgd aan de leden van de Commissie Cultuur, Jeugd, Sport en Media van het Vlaams Parlement en werd gepubliceerd op de website van de VRM.
Kennisdeling met FOD Economie wat betreft informatie over de transparantie van intellectuele rechten
Het topic van de intellectuele rechten die gelden in de televisiewaardeketen genoot in 2014 de aandacht van verschillende instanties. Zo organiseerde de Controledienst van de vennootschappen voor het beheer van auteursrechten en naburige rechten, op 4 november 2014 de rondetafel "Auteursrechten en naburige rechten in het kader van de omroep".
Verschillende instanties verzamelen informatie die deels overeenstemt met het studiedomein. Binnen de grenzen van de wettelijke mogelijkheden heeft de VRM hierover met andere organisaties gecommuniceerd. Gezien de vertrouwelijke aard kan een gedeelte van de informatie niet vrijgegeven worden aan andere instanties en is het niet mogelijk om een totaalbeeld te schetsen.
Een wettelijke regeling voor samenwerking tussen de verschillende instanties zou wenselijk zijn.