1.6 Besluit hoofdstuk 1

In dit eerste hoofdstuk werd de Vlaamse mediasector afgebakend door na te gaan welke spelers in welke mediasegmenten actief zijn.

In de radiowereld staan er de komende jaren enkele veranderingen op til. De landelijke private radio-omroepen worden decretaal verplicht om te investeren in DAB+. Om in afwachting van een analoge switch-off de diversiteit in het commerciële radiolandschap te bewaren, wordt een nieuwe categorie van commerciële radio-omroepen in het leven geroepen in de vorm van commerciële netwerkradio’s. Deze radio’s kunnen vanaf 1 januari 2018 worden opgestart. Lokale radio’s krijgen na 31 december 2017 de mogelijkheid om een beroep te doen op specifieke frequentiepakketten, zodat de mogelijkheid tot ketenvorming verdwijnt.

Medialaan meldde twee nieuwe internetradio’s aan: De Foute Radio! en Q-Summer. Dit is een voorbeeld van hoe radio meer en meer via het internet gestreamd wordt. Als we enkel kijken naar muziek is deze tendens nog meer uitgesproken, met online muziekstreamingsdiensten zoals Spotify of Deezer.

Opvallend, tv- en radioapps schieten als paddenstoelen uit de grond. Elke zichzelf respecterende speler heeft er tegenwoordig één.

Ook bij tv zien we de doorbraak van OTT, televisiedistributie via het internet. Via Proximus TV Overal, STIEVIE of Yelo Play kijk je tv via het internet. Maar ook de Vlaamse zenders profileren zich via hun website en/of app waarop ze meer en meer televisiecontent beschikbaar stellen. Bovendien betreden internationale spelers de Vlaamse televisiemarkt via het internet.

Nog op distributievlak: Orange (vroeger Mobistar) lanceerde in het eerste kwartaal van 2016 een nieuw aanbod digitale tv. Dit is mogelijk gemaakt door de Marktanalysebesluiten van 1 juli 2011 van de Conferentie van Regulatoren voor de elektronische Communicatiesector (CRC). Orange maakt daarvoor gebruik van de kabelinfrastructuur.

Er waren een aantal nieuwe ontwikkelingen in de televisieadvertentiemarkt. Proximus en Telenet experimenteren met programmatic advertising en de nieuwe app Spott zorgt ervoor dat je meteen kan kopen wat je ziet op tv.

Ook in de wereld van de televisieomroeporganisaties deden zich verschuivingen voor. Eind 2015 nam KADET, een nieuwe kinderzender die zich richt op jongens tussen acht en twaalf, het kanaal van jongerenzender JIM in. Medialaan nv nam Bites Europe nv over. Het kreeg op die manier zender Acht in handen. Vanaf 1 oktober 2016 kreeg deze de naam CAZ. Medialaan wil CAZ profileren als mannenzender. Zusterzender Lacht werd stopgezet. Medialaan veranderde ook de naam van 2BE naar Q2 om zo een link te maken met radiozender Qmusic en zijn doelpubliek. Terwijl lanceerde SBS Belgium nv een nieuwe zender na VIER en VIJF, namelijk ZES. Deze ontwikkelingen moeten gezien worden in het kader van het duidelijker positioneren van zenders voor de advertentiemarkt.

Ten slotte was 2016 het jaar dat de openbare omroep en productiehuis Woestijnvis de vredespijp rookten, Netflix mainstream werd en communitytelevisie en spoilers live-tv weer hip maakten.

In 2016 vielen er in de wereld van de geschreven pers minder grote verschuivingen te noteren dan in het jaar voordien, toen De Persgroep o.a. Story, Humo en TeVe-Blad van Sanoma overnam en Think Media Magazines failliet ging. Toch waren er enkele vermeldenswaardige feiten. Zo stopten de bladen Menzo en Che, die uitgeverij Cascade in 2015 nog overnam van het failliete Think Media Magazines. Het tijdschrift Joepie, dat vorig jaar van week- tot maandblad vervelde, zal vanaf 2016 slechts vier maal per jaar op papier verschijnen. De digitale poot van Joepie wordt belangrijker dan het fysieke blad. Ook reismagazine Grande hield in fysieke vorm op te bestaan, maar gaat enkel digitaal verder.

Digitale aanwezigheid wordt steeds belangrijker voor de geschreven pers. Naast het inzetten van eigen apps en websites, maken Vlaamse kranten en tijdschriften ook gebruik van de sociale media. De grote Amerikaanse mediareuzen Facebook, Apple en Google zijn bovendien zelf ook op zoek naar nauwere samenwerkingen met de traditionele media. Zo hebben zowel Mediahuis, Roularta, De Persgroep, Mediafin als Newsmonkey in 2016 fondsen gekregen van Google om digitale projecten uit te werken.

Op advertentievlak wordt op zoek gegaan naar nieuwe mogelijkheden zoals bijvoorbeeld native advertising. Deze reclamevorm, waarbij advertenties in de redactionele inhoud van websites, kranten of magazines wordt geïntegreerd, is echter niet vrij van controverse. Adverteerders zetten bovendien steeds vaker in op online reclame. De belangrijkste Belgische mediabedrijven waaronder De Persgroep, Mediahuis en Roularta bundelde hun krachten en startten in 2016 een gezamenlijk digitaal aankoopplatform voor online advertentieruimte met de naam Buymedia.be.

Op het terrein van distributie ten slotte, nam Bpost in 2016 zowel distributeur AMP, dagbladwinkels Press Shop en Relay als pakjesnetwerk Kariboo! over van het Franse Lagardère. Deze overname moet echter nog goedgekeurd worden door de mededingingsautoriteit.

De mogelijkheden van het internet worden door de verschillende mediavormen intensief gebruikt. Sociale media, websites en apps zijn de vaste verlengstukken geworden van heel wat mediamerken uit radio, tv en geschreven pers.

Convergentie en crossmedialiteit zijn de normaalste zaak van de wereld geworden in het Vlaamse medialandschap. Merken zijn de belangrijkste ankerpunten geworden, en worden probleemloos van de ene mediavorm naar de andere mediavorm geëxporteerd.

Louter op basis van de deelnemers op het speelveld hebben we reeds indicaties dat de verticale en crossmediale integratie in de Vlaamse mediasector toeneemt. Distributeurs doen aan contentcreatie, en aggregatie. Aggregator Medialaan slaat met STIEVIE en Mobile Vikings het distributiepad in. De meeste klassieke mediaproducten kennen ondertussen een online variant in de vorm van een website, een app of een aanwezigheid en/of een aanwezigheid op sociale media. Deze integratietendensen zullen in het derde hoofdstuk verder gekwantificeerd worden.

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de horizontale concentraties op basis van het aantal aanwezige spelers die doorheen het hoofdstuk werden bestudeerd.

	Content	Aggregatie	Distributie
Radio		Landelijke radio (privaat en publiek)	Radiosignaal- transmissie
		Lokale radio[98]
Televisie	Facilitaire bedrijven	Televisieomroeporganisaties (lineair en niet-lineair)	Dienstenverdelers & netwerkbeheerders
	Productiehuizen	Exploitatiemaatschappijen regionale televisie
GP	Pers- en fotoagentschappen	Uitgevers dagbladen	Distributeurs pers
		Uitgevers gratis pers
		Uitgevers periodieke bladen
Internet		Websites	ISP/netwerkaanbieders
			Mobiele operatoren
		Sociale media-accounts	Sociale media netwerken
		Apps	App stores

Figuur 10: Horizontale concentratie op basis van aantal spelers waardeketen

Legende:

Aantal Spelers

>50

11-50

1-10

[98] Bij de lokale radio’s is er sprake van ketenvorming. Dit zien we niet terug in de tabel omdat hier enkel de lokale radio’s geteld werden en niet de structuren achter deze radio’s. Elke lokale radio wordt uitgebaat door een andere vzw, maar een natuurlijke persoon kan voorzitter zijn van meerdere vzw’s. En dus in de praktijk meerdere lokale radio’s uitbaten.