1.2.2 Aggregatie: televisieomroeporganisaties

Televisieomroeporganisaties kunnen in eerste instantie worden onderverdeeld in openbare en particuliere omroeporganisaties. Binnen de particuliere omroeporganisaties maakt het Mediadecreet een onderscheid tussen private televisieomroeporganisaties en regionale televisieomroeporganisaties.

Televisieomroeporganisaties bieden televisiediensten aan. Deze diensten kunnen worden onderverdeeld in lineaire en niet-lineaire omroepdiensten. De eerste categorie omvat de door omroeporganisaties aangeboden omroepdiensten voor het gelijktijdig bekijken van audiovisuele programma’s op basis van een programmaschema (m.a.w. ‘klassiek’ tv-kijken). De tweede categorie zijn de door de omroeporganisaties aangeboden omroepdiensten die de gebruiker de mogelijkheid bieden om audiovisuele programma’s te bekijken op zijn individuele verzoek en op het door hem gekozen moment op basis van een door de omroeporganisatie geselecteerde programmacatalogus (ook wel audiovisuele omroepdiensten-op-aanvraag genoemd). Er kan op technisch vlak een onderscheid gemaakt worden tussen analoge en digitale uitzendingen, uitzendingen in standaard- en hoge definitie (SD en HD).

In de volgende punten wordt eerst ingegaan op het lineaire aanbod van de televisieomroeporganisaties. In een laatste punt komen de niet-lineaire televisiediensten aan bod.

1.2.2.1         De openbare omroep en zijn lineair televisieaanbod

Tot 2012 beschikte de VRT over twee kanalen. Op 1 mei 2012 werden Ketnet en Canvas ontkoppeld en vanaf dan beschikte de openbare omroep over drie televisiekanalen: Eén, Canvas en Ketnet/OP12. Het derde VRT-kanaal richtte zich na 20 uur met een specifiek aanbod op jongeren en buitenlanders in Vlaanderen. Het derde VRT-kanaal bleek echter minder succesvol dan verhoopt en in haar regeerakkoord 2014-2019 besliste de Vlaamse Regering dat OP12 moest verdwijnen. Het derde kanaal blijft wel in gebruik voor de ontkoppeling van Ketnet en als uitwijk- en servicekanaal (bv. voor het journaal met gebarentaal).

Onder de merknaam Sporza presenteert de VRT zijn televisiesportaanbod, onder de merknaam Ketnet Jr presenteert de VRT content voor kinderen jonger dan zes jaar op kinder- en jongerenzender Ketnet.

Tabel 15: Openbare omroep en zijn lineair televisieaanbod

1.2.2.2        Private televisieomroeporganisaties en hun lineair aanbod

Volgens het Mediadecreet kan iedereen, mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan, private lineaire televisiediensten aanbieden. De private omroeporganisaties die een dergelijke lineaire televisiedienst willen aanbieden, moeten zich aanmelden bij de Vlaamse Regulator voor de Media. Tabel 17: Private televisieomroeporganisaties en hun lineair aanbodgeeft een overzicht van de televisiediensten van private televisieomroeporganisaties die eind september 2019 waren aangemeld bij de VRM.

De eerste private televisieomroep VTM werd in 1989 in Vlaanderen geïntroduceerd door een samenwerkingsverband tussen De Persgroep en Roularta Media Group, onder de benaming Vlaamse Media Maatschappij nv (VMMa nv). In 2014 is de naam VMMa nv gewijzigd in Medialaan nv. In 2017 nam De Persgroep het 50%-aandeel van Roularta in Medialaan over. Waardoor we in het rapport frequent zullen spreken over DPG Media, enkel in teksten over het verleden zullen blijft Medialaan gebruikt worden. Sinds zijn ontstaan is DPG Media de grootste Vlaamse particuliere televisieomroeporganisatie gebleven.

In eerste instantie bereikte Medialaan al een breed publiek met VTM, 2BE (nu Q2) en JIM (eind 2015 werd JIM stopgezet). Daar kwam in juli 2009 de zender Anne bij, die zich specialiseerde in muziek van Vlaamse bodem. Deze zender werd op 31 augustus 2016 stopgezet. Op 1 oktober 2009 ging Medialaan van start met een kinderzender vtmKzoom. Bovendien nam Medialaan op 5 november 2010 Media ad Infinitum met de lifestylezenders Vitaya en Vitaliteit over. Deze laatste werd ondertussen stopgezet en Medialaan fuseerde met Media ad Infinitum op 31 december 2015.

Eind 2015 nam KADET, een nieuwe kinderzender die zich richt op jongens tussen acht en twaalf, het kanaal van jongerenzender JIM in. 2016 was een zeer actief jaar voor Medialaan. Het kocht Bites Europe, het bedrijf achter Acht en comedyzender Lacht, over van Concentra. De zender Acht transformeerde vanaf 1 oktober 2016 tot CAZ. Medialaan mikt met CAZ op een mannelijk publiek van 18 tot 54 jaar. Lacht werd stopgezet. De zender 2BE werd in september 2016 herdoopt tot Q2 en kreeg een nieuw profiel voor jonge koppels. Het moet het spiegelbeeld worden van radiozender Qmusic. In navolging van de duidelijke doelgroepenbenadering van de openbare omroep in haar kinder- en jongerenaanbod, namelijk de opsplitsing tussen Ketnet JR en Ketnet, besliste Medialaan eind 2018 om de merknamen VTMKZOOm en KADET te vervangen door VTM KIDS JR en VTM KIDS.

Na VRT en Medialaan was SBS Belgium met de zenders VT4 en VijfTV de derde grote speler die intrad op de Vlaamse televisiemarkt. Deze zenders werden in december 2010 te koop aangeboden en in april 2011 overgenomen door De Vijver Media nv. Op 17 september 2012 werden de zenders opnieuw gelanceerd onder de noemers VIER en VIJF.

Op 17 juni 2014 verspreidde Telenet^[66] een persbericht waarin het bedrijf bevestigde dat het een deelname nam in De Vijver Media nv. Door de grootorde van de overname was de goedkeuring van de Europese Commissie vereist. Die goedkeuring volgde op 24 februari 2015.^[67] In juni 2016 kondigde SBS aan dat het een nieuwe zender zou beginnen: ZES, een zender met hoofdzakelijk Amerikaanse films en series. Door de andere profilering van VIER was dit mogelijk. De lancering van ZES vond plaats op 6 oktober 2016. Op woensdag 7 maart 2018 kondigde Telenet haar intenties aan om de volledige eigenaar te worden van de commerciële zenders VIER, VIJF, ZES en het productiehuis Woestijnvis. (zie INFOFRAGMENT 9: TELENET KRIJGT UITSLUITENDE ZEGGENSCHAP OVER DE VIJDER MEDIA)[68]

INFOFRAGMENT 9: TELENET KRIJGT UITSLUITENDE ZEGGENSCHAP OVER DE VIJDER MEDIA

Begin maart 2018 werd een transactie aangekondigd waarmee Telenet de overige aandelen in De Vijver Media zou kopen van Mediahuis (30%) en Waterman&Waterman (20%). Hierdoor zou Telenet De Vijver Media volledig overnemen en de enige eigenaar worden van de commerciële tv-zenders VIER, VIJF en ZES net als van het productiehuis Woestijnvis. Verder blijft het voor 50% (met Mediahuis) eigenaar van de netwerkradio-omroeporganisatie NRJ Vlaanderen.

Gelijktijdig met deze transactie richten SBS Belgium en Mediahuis via een 50/50 joint venture een reclameregie op die commerciële partners online video-oplossingen en een cross-mediaal aanbod zal bieden. Deze joint venture kwam er uiteindelijk niet.

In het rapport Mediaconcentratie 2018 berichtten we reeds over de aangekondigde transactie, maar werd aangegeven dat de bevoegde mededingingsautoriteiten de transactie nog groen licht moesten geven.

Op 13 mei 2018 communiceerde de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) dat het verwerven van de uitsluitende zeggenschap door Telenet over De Vijver Media onder voorwaarden goedgekeurd werd. De BMA geeft aan dat door de transactie een eenheid met uitsluitende zeggenschap van Telenet over een volledig verticaal geïntegreerde groep met de productie van content, tv-kanalen en een dominant distributieplatform ontstaat.

De BMA achtte het daarom noodzakelijk om een aantal voorwaarden op te leggen. Volgende elementen werden opgelegd:

• De toegang van TV platformen tot de zenders van De Vijver Media
• De rangschikking van zenders in de digitale zender- en programmagids van het Telenet platform,
• De distributievergoedingen
• De toegang van zenders tot het platform dat hen toelaat om gerichte reclame te maken op de set-top-boxen van de klanten van het Telenet platform,
• De toegang tot kijkdata voor zenders die op het Telenet platform verdeeld worden.

Een trustee zal toezien op de naleving van de verbintenissen.[69]

Er was in de voorgaande jaren een tendens van duidelijke doelpubliekprofilering merkbaar in de Vlaamse televisiewereld: bv. VTM KIDS (voorheen: KADET (jongens tussen acht en twaalf)), CAZ (mannenzender), Q2 (jonge gezinnen) en ZES (Amerikaanse films en series). Het lijkt erop dat zenders meer op niches focussen om beter in te spelen op de advertentiemarkt.

Ook de nieuwere, kleinere zenders richten zich op een bepaald doelpubliek. Voorbeelden zijn Kanaal Z, Vlaamsparlement.tv en Njam!. Op 30 november 2015 kwam er een nieuwe zender bij, Evenaar, een toenmalig initiatief van Via Plaza nv. De programma-inhoud lijkt op een mix van Vlaanderen Vakantieland en National Geographic.

Midden juli 2017 startte met Eclips TV een nieuwe themazender die zich richt op senioren en mantelzorgers. Vanaf 15 juli 2017 zit de nieuwe zender in het basisaanbod van Telenet en Proximus.^[70] Eclips TV sloot ook een overeenkomst met de VRT om enkele nostalgische reeksen te vertonen. Zo draagt VRT als openbare omroep bij aan de groei van nieuwe zenders.^[71] Vanaf 1 juni 2019 is cvba De Vijfde Weg Herzele ook de eigenaar van Evenaar. De rechtspersoon NV Plaza nv werd overgekocht door de eigenaar van Eclips TV.

Studio 100 Tv verhuisde op 1 januari 2018 van Telenet naar Proximus, waardoor Studio 100 Tv vanaf 2018 exclusief beschikbaar is voor Proximus-klanten. Kookzender Njam is ook te zien zijn op Proximus, maar blijft tevens beschikbaar via Telenet. Daarnaast wordt vanaf 1 januari 2018 het Nederlandstalige omroepprogramma Studio 100 Hits lineair aangeboden via het betalend aanbod van Proximus.

Er zijn ook een aantal buitenlandse themazenders die zich richten op Vlaanderen. Doordat zij aangemeld zijn bij buitenlandse regulatoren worden zij hier niet vermeld. Meer info onder 3.4.2 De wereld in Vlaanderen.

Het Vlaams Parlement wil onder meer via lineaire televisie meer aandacht genereren voor zijn werkzaamheden. Daartoe heeft het een private televisieomroeporganisatie de opdracht gegeven om via een daartoe bestemd omroepprogramma uitzendingen te verzorgen over de werking van het Vlaams Parlement. Het schreef hiervoor op 26 juni 2017 een openbare opdracht uit^[72]. Op 27 november 2017 besliste het Vlaams Parlement om de opdracht voor het verzorgen van een parlementaire televisieomroep toe te kennen aan Het Halfrond vzw.^[73] Op 10 januari 2018 ging de parlementaire televisieomroep echt van start.

Via de zender Play Time kunnen Telenetklanten kennismaken met het betalende aanbod van Telenet. Doordat dit louter een zelfpromotiekanaal is, moet dit niet aangemeld worden bij de VRM. Telenet biedt ook betaaltelevisie aan via Play More en sportliefhebbers kunnen tegen betaling sport bekijken via de verschillende kanalen van Play Sports. In 2019 ging Telenet van start met een nieuw televisieaanbod, lineair en niet-lineair, onder de naam YUGO.[74]

In 2019 onderging Skynet iMotions Activities een naamsverandering naar Proximus Media House (PmH).[75] Ook werd in augustus 2019 de naam van het zelfpromotiekanaal Zoom van Proximus, dat sinds 2006 bestond onder deze naam, gewijzigd naar Proximus Pickx Live. Naast de naamswijziging wordt de inhoud ook aangepast. Verder werd ook de zender ‘11’ (Belgische sport) en ‘11+’ (internationale sport) samengevoegd onder de naam ‘Proximus Sports’.[76]

Een overzicht van de bij de VRM aangemelde private omroepen met een lineair aanbod wordt weergegeven in tabel 16.

Tabel 16: Private televisieomroeporganisaties en hun lineair aanbod

1.2.2.3        Regionale televisieomroeporganisaties en hun lineair aanbod

Regionale televisieomroeporganisaties hebben een specifieke decretaal vastgelegde opdracht. Volgens het Mediadecreet moeten regionale omroepen regionale informatie brengen met de bedoeling binnen het verzorgingsgebied de communicatie onder de bevolking en tussen de overheden en de bevolking te bevorderen en bij te dragen tot de algemene sociale en culturele ontwikkeling van de regio. Daarnaast moeten de regionale omroepen een zo groot mogelijk aantal kijkers bereiken binnen hun verzorgingsgebied met programma’s met regionale informatie over dat verzorgingsgebied. Ze moeten een hoge mate van betrokkenheid van kijkers verzekeren bij hun programma’s door het aanbod van interactieve toepassingen en ze moeten een actief diversiteitsbeleid voeren in hun organisatie en programma-aanbod.

De regionale televisieomroeporganisaties mogen pas programma’s verzorgen nadat ze daartoe door de Vlaamse Regering zijn erkend. Vlaanderen kent 10 regionale televisieomroepen. Deze hebben zich verenigd in de koepelorganisatie Niet-Openbare Regionale Televisieverenigingen Vlaanderen (NORTV).

Sinds 2015 wordt ook een jaarlijkse vergoeding door de dienstenverdelers voorzien, te verdelen op basis van het bereik. Nadat eind 2016 een studie over de leefbaarheid van de Vlaamse regionale televisieomroepen (Bruzz uitgezonderd) door Podium Perception Management (PPM) opgeleverd werd, dat niet onverdeeld positief was, werden nieuwe beleidsopties voorbereid.

Op 14 juli 2017 werd een conceptnota regionale televisieomroepen goedgekeurd door de Vlaamse Regering.^[80] De conceptnota werd daarna vertaald in nieuwe samenwerkingsovereenkomsten (2018-2022) met de Vlaamse regionale televisieomroepen en de koepelorganisatie NORTV.[81]

Ze krijgen een structurele subsidie in ruil voor verschillende engagementen. Verder werden decretale aanpassingen[82] goedgekeurd waardoor de vzw’s, naast de commerciële activiteiten, ook de verzorging van de programmering kunnen toevertrouwen aan de exploitatiemaatschappij. De inhoudelijke verantwoordelijkheid voor de inhoud van de programma’s blijft wel liggen bij de regionale omroeporganisatie en de journaals worden verzorgd door de redactie van de regionale omroep zelf.

Om de eigendomsrechtelijke scheiding tussen de exploitatiemaatschappij en de regionale omroep beter te kunnen nastreven, werd een bepaling in het decreet ingevoegd dat één of meer regionale omroepen weliswaar nog aandeelhouder kan zijn van de exploitatiemaatschappij, maar enkel in een minderheidsparticipatie: één of meer regionale televisieomroeporganisaties kunnen – desgevallend samen – maximaal 25% plus 1 aandeel bezitten in een exploitatiemaatschappij.

Het principe van de bereikvergoeding vanwege de distributeurs, waar de VRM een rol speelt in de berekening, blijft, zoals aangekondigd in de conceptnota, behouden. Wel werd de berekening van de bereikvergoeding gewijzigd teneinde tot een oplossing te komen voor de specifieke situatie van een omroep waarvan het zendgebied niet homogeen is en gekenmerkt wordt door een hoog en toenemend aantal anderstaligen en nieuwe inwoners met een migratieachtergrond. Aan de betrokken televisieomroeporganisatie zal een gedeeltelijke compensatie toegekend worden van 100.000 euro die een voorafname is van de normaal berekende bereikvergoeding.

Erkenningen voor regionale televisie worden uitsluitend verleend aan vzw’s, die verantwoordelijk zijn voor de inhoud van de zenders. De exploitatie van de zenders gebeurt meestal door exploitatiemaatschappijen.^[83] Deze maatschappijen maken het mogelijk om private investeerders aan te trekken en vormen aldus het zakelijk management van de regionale zenders. In tegenstelling tot de vzw’s is het voor de exploitatiemaatschappijen wel mogelijk om banden te hebben met andere commerciële (media)bedrijven. In onderstaande tabel 18 vindt de lezer een overzicht van de regionale televisieomroepen, de erkende vzw’s en de exploitatiemaatschappijen.

Sinds 2015 maakt ATV, samen met TV Oost en TVL gebruik van één exploitatiemaatschappij, De Buren. Ondertussen is die ondergebracht bij Mediahuis, alsook de Vlaams-Brabantse Mediamaatschappij, de voormalige exploitatiemaatschappij van ROB TV. Ook in 2015 ging de Niet-openbare Regionale Televisievereniging Brussel vzw in vereffening. Daarop volgde een herschikking van de Brusselse media. Er werd een nieuwe vzw opgericht: Vlaams-Brusselse media vzw. Deze vzw bundelt alle Brusselse nieuwsmedia, op radio, tv, print en internet, onder het merk Bruzz.

Op 13 april 2018 kondigden AVS en TV Oost aan dat hun respectievelijke exploitatiemaatschappijen (Oost-Vlaamse Reclameregie en De Buren) een joint-venture voor de exploitatie van beide zenders zouden oprichten. Binnen dit strategisch partnership zal een nauwe samenwerking ontstaan teneinde mogelijke synergiën, zowel productioneel als commercieel, te bewerkstelligen. De focus van de joint-venture zal liggen op verdere groei en de digitale transformatie.^[84]

De twee West-Vlaamse regionale omroepen delen eenzelfde exploitatiemaatschappij en werken samen, wat zich o.a. uit via de gemeenschappelijke Focus & WTV-website en de Focus & WTV-app.

Op 19 september 2018 sloten Regionale Omroep Brabant vzw (ROB TV) en De Buren nv een exploitatieovereenkomst af voor negen jaar. ROB TV maakte voordien gebruik van de diensten van de Vlaams-Brabantse Mediamaatschappij.

In het najaar van 2018 werd een hechte samenwerking tussen AVS en RTV aangekondigd. Beide zenders kiezen voor een transparant, intensief en officieel samenwerkingsverband, waarbinnen de identiteit en onafhankelijkheid van beide actoren behouden blijft. De merken RTV en AVS zullen garant blijven staan voor nieuws, sport en duiding, maar de commerciële randprogrammatie belandt onder de gemeenschappelijke noemer TV PLUS.[85]

Tabel 17: Regionale televisieomroeporganisaties

In Figuur 6: Regionale televisieomroeporganisaties in Vlaanderen worden de dekkingszones van de verschillende Vlaamse regionale omroepen uitgetekend.

Figuur 6: Regionale televisieomroeporganisaties in Vlaanderen - tekstuele beschrijving figuur 6

1.2.2.4        Niet-lineaire televisiediensten

Naast de “klassieke” lineaire kanalen kan een televisieomroeporganisatie ook niet-lineaire televisiediensten aanbieden. Dit zijn diensten die de gebruiker de mogelijkheid bieden om audiovisuele programma’s te bekijken op zijn individuele verzoek en op het door hem gekozen moment op basis van een door de omroeporganisatie geselecteerde programmacatalogus.^[94] Het gaat hier dus in de eerste plaats over de zogenaamde Video-On-Demand (VOD) diensten die de omroepen aanbieden (catch-up tv zoals net gemist en ooit gemist).^[95]

INFOFRAGMENT 10: VLAAMS PARLEMENT NEEMT INITIATIEF OM VLAAMSE NETFLIX TE ONDERSTEUNEN, MEDIASPSELERS LANCEREN NIEUWE NIET-LINEAIRE TELEVISIEDIENSTEN

Vorig jaar signaleerden we dat er door diverse actoren binnen het Vlaamse media-ecosysteem opgeroepen werd om werk te maken van een Vlaamse Netflix. Dit om een gezamenlijk antwoord te formuleren op de concurrentie van internationale niet-lineaire televisiediensten. Een jaar later stellen we vast dat DPG Media het idee van een Vlaamse Netflix weliswaar niet loslaat, maar een (gezamenlijke) Vlaamse Netflix niet meteen voor morgen lijkt te zijn.[96]

Hoewel het in de eerste plaats aan de betrokken media-actoren is om een dergelijke Vlaamse Netflix te organiseren, nam het Vlaamse Parlement in het voorjaar van 2019 een initiatief om de doorgifte van een betalende niet-lineaire televisiedienst mogelijk te maken. Aan de basis van dit initiatief lag de spanning die er leeft tussen enerzijds de dienstenverdeler Telenet die, omwille van o.a. haar eigen aanbod Play en Play More, de meerwaarde van een Vlaamse Netflix niet inziet, en anderzijds de televisieomroepen VRT en Medialaan, die wel graten zien in het idee. Om te vermijden dat Telenet een dergelijke dienst niet zou willen aanbieden aan eindgebruikers via haar platform, werd daarom een regelgevend initiatief genomen.^[97]

Los van de totstandkoming van een Vlaamse Netflix hebben in 2019 zowel dienstenverdelers als televisieomroepen nieuwe niet-lineaire televisiediensten gelanceerd. Zo werden YUGO (Telenet) en Epic Combo (Proximus) gelanceerd. Hoewel beide diensten van elkaar verschillen, zetten ze sterk in op het entertainmentgehalte en de toegankelijkheid van content door de mogelijkheid om ook content te kunnen bekijken zonder decoder. Verder lanceerde Medialaan in het voorjaar van 2019 VTM GO. In dit gratis aanbod worden alle actuele programma’s van Medialaan-zenders gebundeld en worden deze zowel live als uitgesteld (tot 30 dagen) aangeboden. Bijkomend beschikt VTM GO over een programmacatalogus van de MEDIALAAN-programma’s. Teneinde het platform gratis te kunnen aanbieden, wordt gebruik gemaakt van targeted advertising. Naast VTM GO blijft DPG Media nog het betalende Stievie (Premium), waarin 18 zenders aangeboden worden, beschikbaar stellen.

Hoewel de beschikbare data aangeven dat in Vlaanderen nog geen evidentie bestaat m.b.t. ‘cord cutting’-gedrag, lijken zowel de dienstenverdelers als de televisieomroepen met hun nieuwe diensten wel al in te spelen op (toekomstige) wijzigingen in de mediaconsumptie van de Vlamingen.

Ook het Amerikaanse Netflix is een niet-lineaire omroepdienst volgens het Mediadecreet. Netflix is immers zelf verantwoordelijk voor de inhoud van de omroepdienst en organiseert die ook zelf (d.w.z. Netflix stelt zelf het programma-aanbod samen). Netflix is een Amerikaans bedrijf maar regelt zijn Europese activiteiten vanuit een vestiging in Nederland. Het ressorteert momenteel niet rechtstreeks onder de controlerende bevoegdheid van de VRM, hoewel Netflix op basis van de investeringsverplichting voor niet-lineaire televisieomroeporganisaties vanaf 2019 een bijdrage levert aan de productie van Vlaamse audiovisuele werken. Meer informatie over OTT niet-lineaire omroepdiensten onder 1.2.3.5 omroepsignalisatie via OTT.

Tabel 18: Niet-lineaire televisiedienstengeeft een overzicht van de niet-lineaire diensten die op het moment van redactie bij de VRM zijn aangemeld.

Tabel 18: Niet-lineaire televisiediensten