3.1.4.3 Analyse op basis van populariteitscijfers

Volgens de cijfers van Eurostat voor 2014, geciteerd in VRIND, beschikt 86% van de Vlaamse huishoudens over een internetaansluiting.^[134] 79% van de Vlamingen ouder dan 18 jaar maakte gebruik van het internet in de afgelopen drie maanden.^[135] Het Digimeterrapport over 2015 spreekt dan weer over 91% van de Vlamingen die toegang heeft tot het internet in hun huishouden.^[136]

Volgens het Digimeterapport heeft 80% van de Vlaamse computergebruikers ooit een nieuwswebsite bezocht, 50% doet dit zelfs dagelijks. 56% luisterde ooit online live naar de radio en 45% heeft ooit online live een TV-programma bekeken.^[137]       

Verder heeft volgens Digimeter 77% van de Vlamingen een account op minstens één sociale netwerksite, 72% had de laatste maand ook effectief ingelogd. 55% van de Vlamingen consumeerde nieuws via een sociaal netwerk gedurende de laatste maand. Het bezoeken van een sociale netwerksite staat samen met e-mail en informatie opzoeken in de top drie van meest voorkomende internetactiviteiten van de Vlaming.^[138] Volgens de cijfers van Eurostat die de VRIND citeert, gebruikt dan weer ‘slechts’ 55% van de internetgebruikers sociale media in de afgelopen drie maanden.^[139]

De meest gebruikte sociale netwerksites in Vlaanderen zijn in Figuur 85 opgesomd. Deze cijfers komen opnieuw uit het Digimeterrapport.

Snapchat ontbreekt in deze lijst. Deze app (die enkel op smartphone en tablet kan gebruikt worden) wordt vaak eerder als een berichtendienst beschouwd, in plaats van als een sociaal netwerk. Toch maken ook traditionele media gebruik van Snapchat en lijkt het dat Snapchat eerder opschuift naar een platform voor nieuws en entertainment. Uit het onderzoek ‘Apestaartjaren’ bleek dat 70% van de 12 tot 18-jarigen de app Snapchat had gebruikt tijdens de afgelopen maand (cijfers verzameld tussen september 2015 en januari 2016). Bij jongeren tussen 12 en 18 jaar is Snapchat na Facebook de meest gedownloade app op de smartphone.^[140]

Naast websites en sociale media, kunnen mensen ook rechtstreeks via mail of via een berichtendienst (vb Whatsapp) media-inhoud ontvangen.

Figuur 85: Aantal Vlamingen dat een account op een sociale netwerksite bezit en ingelogd heeft gedurende de laatste maand[141] - tekstuele beschrijving figuur 85

 Bron: VRM op basis van Digimeter, iMinds

Ten slotte beschouwen we alle mediamerken samen. We bestuderen de populariteit van alle Vlaamse mediawebsites en sociale media-accounts, over de mediavormen heen.

In Figuur 86 wordt de populariteit van de mediawebsites gevisualiseerd. Het is duidelijk te zien dat vooral nieuwssites het meest bezocht worden. De twee populairste nieuwswebsites zijn hln.be en nieuwsblad.be. Alle krantenwebsites komen in de top 10 voor. De overige plaatsen in de top 10 worden ingenomen door Sporza, Deredactie en VTM. Bij de cijfers van VTM zijn zowel VTM Nieuws, VTM Koken als de website van de zender zelf inbegrepen. De website van Knack valt juist buiten de top 10.

Figuur 86: Online populariteit – websites top 10 - tekstuele beschrijving figuur 86

Bron: VRM op basis van CIM, cijfers september 2016

Een aantal sites opereren zelfstandig van andere mediavormen. De populariteit van deze sites wordt in Figuur 87 belicht. Het aantal websitebezoeken valt af te lezen van de secundaire as (rechteras), de populariteit op de sociale media op de primaire as (linkeras).

Enkel de website van Newsmonkey wordt gemonitord door het CIM. De VRM informeerde bij de overige websites naar hun bezoekcijfers in de eerste drie weken van september 2016. We kregen cijfers van Apache en DeWereldmorgen.

Newsmonkey heeft aanzienlijk minder dagelijkse bezoeken dan de minst populaire algemene nieuwssite tijd.be, maar wel meer dan dubbel zoveel als op dezelfde leeftijdscategorie gerichte mediamerken zoals bijvoorbeeld stubru.be of humo.be.

Op Facebook en Twitter zijn deze sites relatief populair. Zo hebben zowel Newsmonkey als DeWereldmorgen meer ‘vind ik leuks’ op Facebook dan bijvoorbeeld de krant De Tijd of weekbladen als Trends en Story. Charlie Magazine, dat zich eerder op vrouwen richt, doet het heel goed op Instagram.

Figuur 87: Online populariteit websites die niet gelieerd zijn aan andere media - tekstuele beschrijving figuur 87

Bron: VRM op basis van CIM en eigen onderzoek bij betrokken sites, cijfers september 2016

In Figuur 88 worden de marktaandelen per mediabedrijf, gebaseerd op websitebezoeken weergegeven.

Mediahuis haalt gezamenlijk het hoogste aantal, met haar 11 websites. De populairste website van Mediahuis is overduidelijk de website van de krant Het Nieuwsblad. De Persgroep komt op een tweede plaats, dankzij de populariteit van de website van Het Laatste Nieuws. Daarna volgen VRT en Medialaan.

Figuur 88: Marktaandelen mediagroepen internet - tekstuele beschrijving figuur 88

Bron: VRM op basis van CIM, cijfers september 2016

Ook voor de internetsites werden concentratiemaatstaven berekend. Enkel de websites die door CIM gemeten worden of waarvan we cijfers hebben via de ondernemingen zelf werden meegenomen in de berekening. De concentratie is in 2016 opnieuw toegenomen. De HHI-waarde is sinds 2015 de 0,25-grens (wat duidt op een sterke concentratie) gepasseerd.^[142] De bezoeken van de vier grootste groepen bereiken bovendien samen een marktaandeel van 85,89%. De concentratie op basis van websites is ook gestegen, maar is nog niet voldoende om van een bovengemiddelde concentratie te spreken. Het hoge percentage is een gevolg van het feit dat de websites van Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad enorm hoge bezoekersaantallen hebben, in vergelijking met de overige websites.

Deze concentratiemaatstaven zijn natuurlijk relatief: de surfer kan veel meer websites raadplegen dan enkel de websites van de mediagroepen die hier worden besproken.

Tabel 93: Concentratie-indexen Vlaamse mediawebsites op basis van bezoeken 2011-2016

Bron: VRM op basis van CIM

Figuur 89: Evolutie concentratie Vlaamse mediawebsites - tekstuele beschrijving figuur 89

Bron: VRM op basis van CIM

Als we de blik verruimen, en de definitie van “de op het Vlaamse publiek gerichte informatie die beschikbaar gesteld wordt via de website moet ofwel het equivalent zijn van een klassiek mediaproduct, aangeboden worden door een onderneming die reeds op andere wijze actief is in de Vlaamse mediasector ofwel moet de inhoud vergelijkbaar zijn met die van een ‘klassiek’ mediaproduct” loslaten, kunnen we via Alexa.com de populariteit van álle websites zien, weliswaar voor heel België.

Alexa baseert zijn ranking op een combinatie van unieke bezoeken per dag en paginaopvragingen. In de cijfers voor 2016 komen twee nieuwssites (hln.be en nieuwsblad.be) en drie sociale netwerken (Facebook, YouTube en Twitter) in de top twintig voor. Het valt op dat Twitter uit de top 10 is gezakt. De professionele netwerksite Linkedin komt voor het eerst in vijf jaar niet meer in de top 20 voor. Ook Amazon verliest terrein. De portaalsite van Telenet en de websites van banken zijn nieuwkomers in de lijst. Andere populaire websites zijn de zoekmachines Google, Bing en de portaalsites Live, Msn en Yahoo (van waar je bijvoorbeeld toegang hebt tot je mailbox).

Tabel 94: Online populariteit websites België 2012-2016

Bron: VRM op basis van Alexa.com

Ten slotte beschouwen we de populariteit van alle mediamerken samen op sociale media. Figuur 90 toont de top 10 mediamerken op de sociale media.

Een eerste vaststelling is dat de mediamerken die “nieuws” centraal stellen, het populairst zijn. Zo staan er drie kranten in de top 10, naast het nieuwsmerk van de VRT (Deredactie.be) en VTM Nieuws. Een tweede vaststelling is dat de radiomerken goed vertegenwoordigd zijn met Studio Brussel, Qmusic en MNM.

Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad hebben opvallend veel ‘vind ik leuks’ op Facebook. Ze zijn heel wat minder populair op de andere sociale media. Studio Brussel en VTM daarentegen trekken op verschillende kanalen veel volgers aan.

Door berichten te posten op Facebook en Twitter proberen de Vlaamse media bezoekers naar de eigen site te lokken. Extra aanwezigheid op sociale netwerken kan zorgen voor extra websitebezoeken en op die manier extra advertentieinkomsten. Het valt op dat dezelfde merken hoog scoren op vlak van websitebezoeken als op vlak van populariteit op sociale media.

Figuur 90: Online populariteit – sociale media top 10 - tekstuele beschrijving figuur 90

 Bron: VRM op basis van eigen onderzoek bij de betrokken sociale netwerken, cijfers september 2016