1.1.7. EDUCATIE - FOCUS OP MEDIAWIJSHEID

SD22: In haar generalistisch aanbod brengt de VRT wetenschap- en educatieve programma’s en items, op maat van het publiek.

OD 22.1: De TV-netten brengen een gevarieerd gamma aan educatieve programma’s waarmee ze op gemiddelde weekbasis 25% van de Vlamingen bereiken.

OD22.2: De VRT brengt maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering, biodiversiteit en milieu onder de aandacht met haar programma-aanbod en sensibiliseert op die manier de bevolking.  De VRT draagt met haar programma-aanbod eveneens bij tot de bewustmaking inzake de vermaatschappelijking van de zorg, de implicaties van de vergrijzing en het proces van zorgvernieuwing.

OD22.3:  Binnen haar budgettaire en programmatorische mogelijkheden, schrijft de VRT zich in in het beleid van de Vlaamse Regering rond wetenschaps- en innovatiecommunicatie. 

Om deze doelstelling te behalen dient de VRT:

1. Op de tv-netten een gevarieerd gamma aan educatieve programma’s brengen waarmee ze op gemiddelde weekbasis 25% van de Vlamingen bereiken;
2. maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering, biodiversiteit en milieu onder de aandacht te brengen met haar programma-aanbod en op die manier de bevolking te sensibiliseren.  De VRT draagt met haar programma-aanbod eveneens bij tot de bewustmaking inzake de vermaatschappelijking van de zorg, de implicaties van de vergrijzing en het proces van zorgvernieuwing;
3. binnen haar budgettaire en programmatorische mogelijkheden, zich in te schrijven in het beleid van de Vlaamse Regering rond wetenschaps- en innovatiecommunicatie. 

1.       Gevarieerd programma aan educatieve programma’s

Met haar gevarieerd programma aan educatieve programma’s dient de VRT volgens de beheersovereenkomst op gemiddelde weekbasis 25% van de Vlaamse bevolking bereiken. De VRT geeft aan dat ze met haar educatieve programma’s in 2014 wekelijks gemiddeld 33,2% van de Vlaamse bevolking bereikte. (In 2013 38,4%)

De Vlaamse Regulator voor de Media heeft een steekproefsgewijze controle uitgevoerd voor de periode van 4 tot en met 10 augustus 2014 en van 15 tot en met 21 december 2014. Hieruit blijkt dat de uitzendingen die door de VRT overgemaakt zijn voor die periode overeenkomen met de beeldopnames van de Vlaamse Regulator voor de Media. Dit is gemeten door een vergelijking te maken tussen de ontvangen gegevens en de beeldopnames die opgenomen zijn door de Vlaamse Regulator voor de Media. De overgemaakte data waren gelijk aan de controledata van de Vlaamse Regulator voor de Media. 

Bijlage 21 geeft een overzicht van het bereik van de VRT-wetenschaps- en educatieve programma’s op weekbasis. 

Tabel 22: Bereik educatieve programma’s

Bron: de CIM-Audimetriestudie, norm: 15’ consecutief gekeken, lineair of op aanvraag (binnen 7 dagen)

Het gamma van educatieve programma’s op de VRT-televisienetten in 2014 was zeer gevarieerd, gaande van programma’s en programma-items over wetenschap en techniek, gezondheid, migratie, natuur tot geschiedenis.

Alle VRT-radionetten hadden aandacht voor wetenschap en educatie. Radio 1 bracht informatie en duiding over wetenschappelijke onderwerpen in programma’s zoals Vandaag, Hautekiet en Nieuwe Feiten. Op Klara kwamen kennis en wetenschap aan bod in programma’s zoals Babel, Espresso en Trio. Radio 2, MNM en Studio Brussel brachten wetenschappelijke onderwerpen op maat van hun doelpubliek in programma’s zoals De Inspecteur en Generation M.

Op Eén kwamen actuele onderwerpen over technologie en wetenschap aan bod in de nieuws- en duidingsprogramma’s. Programma’s zoals Ook getest op mensen en Volt brachten gezondheid in de kijker en andere thema’s vanuit een populair wetenschappelijk perspectief. Historische onderwerpen zoals 100 jaar Wereldoorlog I kwamen aan bod in Vlaanderen Vakantieland, 1000 Zonnen, het Journaal trekt naar het front en God in Frankrijk. Missie Mosango en Flying Doctors belichtten aspecten van de gezondheidsproblematiek in derde wereldlanden. De reeks Ooit komt het goed volgde drie jongeren tijdens hun zoektocht naar een job. Beroepen zonder grenzen volgde Vlaamse werknemers in het buitenland.

Canvas besteedde aandacht aan educatie en wetenschap in programma’s zoals De Groote Oorlog, Brave Little Belgium, De Nationale herdenking en Het Lichtfront. Voorts Het Ijzeren Gordijn, de Memoires van Tindemans en Alaturka over 50 jaar Turkse immigratie in Gent. Atelier De Stad belichtte aspecten van stadsontwikkeling in een reeks documentaires en debatten. MemoTv schreef omroepgeschiedenis door wekelijks een programma uit het VRT archief aan te bieden. 

Ketnet bracht in Karrewiet wetenschap en technologie op maat van kinderen. Daarbij was aandacht voor actuele thema’s, zoals migratie (Hoe is het om als buitenlander in België te komen wonen?), godsdienst (De Heilige Boeken: Bijbel, Koren, Thora) en geschiedenis (Kleine handen in de Groote

Oorlog). Met De Blacklist hielp Tom Waes menig kinderdroom werkelijkheid worden. In Kaatje ontdekt de wereld leerden kinderen de verschillen in gebruiken en culturen kennen.

OP12 maakte ruimte voor experimentele televisie. In TV Lab werden nieuwe programmaformats voorgesteld. Met Testbeeld zette OP12 de experimentele documentaire in de kijker: zo keek men achter de schermen mee van evenementen en gebeurtenissen zoals een voetbalwedstrijd, een dansvoorstelling en een dorpsfeest. In Fans of Flanders maakte de rubriek Do you like Jos de Vlaamse kijker wegwijs in buitenlandse gewoonten en tradities.

Een overzicht van het educatieve aanbod van de VRT is in bijlage 22 terug te vinden. 

2.       Aanbod rond maatschappelijke uitdagingen

 De VRT bracht in 2014 maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering, biodiversiteit en milieu onder de aandacht in haar aanbod en sensibiliseerde op die manier de bevolking. Zo werd hieraan aandacht gegeven in nieuws- en duidingsprogramma’s a.d.h.v. de actualiteit. Daarnaast wijdden ook programma’s aandacht aan deze thema’s zoals Dieren in nesten (ontdekken van de natuur en dierenwereld), The Big 5 (zoektocht naar de top 5 van wilde dieren), Planeet Kuifje (zoektocht naar unieke, groene en ongerepte bestemmingen), Groenland (bewerken van de natuur op een milieuvriendelijke manier). Een overzicht is terug te vinden in het overzicht van educatieve programma’s in bijlage 22. Ook deed VRT dit jaar terug mee aan de Car Free Day op 18 september in het kader van de ‘week van de mobiliteit’.  

De VRT droeg in 2014 met haar programma-aanbod eveneens bij tot de bewustmaking inzake de vermaatschappelijking van de zorg, de implicaties van de vergrijzing en het proces van zorgvernieuwing. Zo kregen deze thema’s regelmatig aandacht via nieuws- en duidingsprogramma’s (radio en televisie) a.d.h.v. actualiteit en programma’s als Koppen (Eén), Ook Getest Op Mensen (Eén), Goed Volk (Eén), Via Annemie (Eén), Hautekiet (Radio 1) en De Madammen (Radio 2). Daarnaast werd er ook aandacht besteed aan de ‘Dag van de zorg’ door o.a. Radio 2 en Radio 1.

Verder was er ‘De Warmste Week’ van Studio Brussel (Music for life) waarbij er meer dan 800 initiatieven in de kijker stonden. 

 3.       Beleid rond wetenschaps- en innovatiecommunicatie

De VRT volgde in 2014 het beleid van de Vlaamse Regering inzake wetenschaps- & innovatiecommunicatie. Naar aanleiding van het plan voor wetenschapscommunicatie ‘Richting Morgen’ was er in 2014 overleg met de STEM stakeholders aan wie VRT het transmediale project ‘Fibonacci’ voorstelde. Fibonacci is een programma voor kinderen, jongeren en jong volwassenen met aandacht voor de STEM studierichtingen &  beroepen.  Daarnaast werd het transmediale project ‘De Schuur van Scheire’ ontwikkeld dat eveneens aandacht heeft voor de STEM materie. 

CONCLUSIE: De VRT blijkt deze doelstelling behaald te hebben. 

SD23: De VRT draagt in het verlengde van haar educatieve opdracht bij tot de mediawijsheid van de Vlaming.

OD23.1: De VRT draagt bij tot een democratische en mediabewuste houding via onafhankelijke informatie over de werking van de media en via inclusief generalistische programma’s die burgers kritisch en bewust met media leren omgaan.
De VRT wijst in haar algemene programmering de burger op de mogelijkheden en risico’s van mediatoepassingen (bijvoorbeeld m.b.t. sociale media, gaming) en aspecten van mediagebruik (bijvoorbeeld m.b.t. privacy-issues).

OD23.2: De VRT werkt actief samen met andere stakeholders om mediawijsheid te bevorderen. Binnen het jaar na de inwerkingtreding van deze overeenkomst moet dit leiden tot een concreet actieplan.

OD23.3: De VRT brengt een aangepast aanbod voor kinderen,  jongeren en digitale inwijkelingen om hen vertrouwd te maken met (nieuwe) mediatoepassingen. De VRT biedt specifiek voor deze groepen de kans zelf te experimenteren met creatie en co-creatie van media.

• De VRT creëert een veilige online omgeving voor kinderen op de Ketnetsite om te leren en te experimenteren met nieuwe media en sociale netwerken.

• De VRT zet ieder jaar minstens 2 participatieve projecten op waarin kinderen kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.

• De VRT zet ieder jaar minstens 2 participatieve projecten op waarin jongeren kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.

• De VRT zet ieder jaar minstens één participatief project op waarin digitale inwijkelingen kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.

• De VRT werkt via haar radionetten samen met initiatieven die zich ontwikkelen op het vlak van ‘urban radio’.

• De VRT zet een structurele samenwerking op met het mediawijsheidplatform ‘Ingebeeld’ van Onderwijs.

OD23.4: Binnen haar budgettaire en programmatorische mogelijkheden, schrijft de VRT zich in in het beleid van de Vlaamse Regering rond mediawijsheid.

Om deze doelstelling te behalen dient de VRT:

1. bij te dragen tot een democratische en mediabewuste houding via onafhankelijke informatie over de werking van de media en via inclusief generalistische programma’s die burgers kritisch en bewust met media leren omgaan. De VRT wijst in haar algemene programmering de burger op de mogelijkheden en risico’s van mediatoepassingen (bijvoorbeeld m.b.t. sociale media, gaming) en aspecten van mediagebruik (bijvoorbeeld m.b.t. privacy-issues).
2. actief samen te werken met andere stakeholders om mediawijsheid te bevorderen. Binnen het jaar na de inwerkingtreding van deze overeenkomst moet dit leiden tot een concreet actieplan.
3. een aangepast aanbod te brengen voor kinderen,  jongeren en digitale inwijkelingen om hen vertrouwd te maken met (nieuwe) mediatoepassingen. De VRT biedt specifiek voor deze groepen de kans zelf te experimenteren met creatie en co-creatie van media.

Dit gebeurt via:

4. het creëren van een veilige online omgeving voor kinderen op de Ketnetsite om te leren en te experimenteren met nieuwe media en sociale netwerken.
5. ieder jaar minstens 2 participatieve projecten op te zetten waarin kinderen kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.
6. ieder jaar minstens 2 participatieve projecten op te zetten waarin jongeren kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.
7. ieder jaar minstens één participatief project op te zetten waarin digitale inwijkelingen kansen krijgen om mediakennis op te doen en mee media te maken.
8. haar radionetten samen te werken met initiatieven die zich ontwikkelen op het vlak van ‘urban radio’.
9. een structurele samenwerking op te zetten met het mediawijsheidplatform ‘Ingebeeld’ van Onderwijs.
10. De VRT dient  binnen haar budgettaire en programmatorische mogelijkheden zich in te schrijven in het beleid van de Vlaamse Regering rond mediawijsheid. 

De VRT geeft aan hoe de doelstellingen behaald worden: 

Het Actieplan Mediawijsheid voorzag in acties op drie vlakken: aandacht voor mediawijsheid in de algemene programmering, samenwerken met belanghebbenden inzake mediawijsheid en participatieve acties voor bepaalde doelgroepen (kinderen, jongeren en digitale inwijkelingen). 

1.       Algemene programmering

 De VRT had in de algemene programmering op alle netten regelmatig aandacht voor diverse aspecten van mediawijsheid, zoals Hautekiet (Radio 1), De Inspecteur (Radio 2), Generation M (MNM), Koppen, Ook Getest op mensen, Volt (Eén), Reyers laat, Panorama (Canvas), Carte Blanche en Testbeeld (OP12). Ook online was er aandacht voor dit thema op de sites en sociale media van de diverse netten. 

2.       Samenwerking met stakeholders

 De VRT overlegde en werkte in 2014 regelmatig samen met belangrijke spelers op het vlak van mediawijsheid:

• Mediawijs.be (Het Vlaams kenniscentrum voor mediawijsheid)
• De Canon Cultuurcel van het Departement Onderwijs
• VIAA, Vlaams Instituut voor audiovisuele Archivering

Samen organiseerden zij een Inspiratiesessie rond beeldgeletterdheid, met de bekende Vlaamse filmmaker Stijn Coninx als gastspreker en waarbij diverse projecten uit de sector en van de VRT werden voorgesteld. Tijdens een Inspiratietweedaagse in het Radiohuis te Leuven werden 120 leerkrachten uitgenodigd om een live radio-uitzending en een waaier workshops bij te wonen alsmede ervaringen uit te wisselen over cultuureducatie en mediawijsheid in de klas. Hieraan namen experten van VRT en uit diverse organisaties van het middenveld deel.

VRT stelde ook content en expertise ter beschikking van volgende organisaties:

• Ingebeeld.be: het platform voor Mediawijsheid van Onderwijs
• NeLe (Digitaal platform Nederlands Leren voor anderstaligen van het Centrum voor Taalonderricht aan de KU Leuven)
• Kennisplatform van Mediawijs.be

In 2014 nam VRT ook deel aan de Eurovision Academy on Digital Media Literacy, het Media & Learning Congres 2014, De Jongeren Mediadag, Het Learn, Do, Share Innovation Lab en andere. 

Daarnaast was er ook samenwerking rond Urban Radio:

-          STRAK: een tijdelijk pop up radiostation waarbij studenten zelf op locatie radio maken met ondersteuning van de VRT.

-          REC Radiocentrum: presentatoren van VRT radio geven geregeld workshops aan jonge aankomende radiomakers.

-          Verder ondernam MNM volgende acties m.b.t. Urban radio: UrbaNice, UrbaNice Summertime, Trots op mijn roots, Start to DJ 2014 en UrbaNice party. 

3-7.    Aandacht voor kinderen, jongeren en digitale inwijkelingen

De VRT bracht daarnaast een aangepast aanbod voor kinderen, jongeren en digitale inwijkelingen om hen vertrouwd te maken met (nieuwe) mediatoepassingen. De VRT bood specifiek aan deze groepen de kans om zelf te experimenteren met creatie en co-creatie van media. 

Ketnet creëerde een veilige internetomgeving met de site Ketnet.be om te leren en te experimenteren met nieuwe media en sociale netwerken. Zo was er de bestaande rubriek ‘Vet op het net’ waarbij kinderen tips kregen over veilig digitaal mediagebruik die in 2014 verder werden aangevuld.

De VRT realiseerde in 2014 ook een aantal participatieve projecten m.b.t. mediawijsheid

• Doelgroep kinderen: minimum 2 participatieve projecten per jaar: 3 participatieve projecten in 2014 (4 in 2013)

-          De Blacklist waarbij kinderen hun online Ket-profiel konden aanvullen met een persoonlijk lijst van dingen die ze wilden doen voor ze 12 jaar worden.

-          De Move tegen Pesten waar kinderen via een interactieve kaart op Ketnet.be lieten weten dat zij meededen met ‘Move tegen pesten’.  Via een automatisch mailtje naar de scholen van de betreffende kinderen kon ook de school zich inschrijven in het project. De hele school maakte dan samen met Ketnet de Move tegen pesten. Via het platform konden ook afbeeldingen en filmpjes van de diverse activiteiten door de scholen worden opgeladen. Wie meedeed, kreeg ook een badge op het Ketprofiel.

-          Iedereen mee, ook de jongsten: kinderen mochten naar het WK voetbal in Brazilië samen met één van hun ouders. Via een daartoe ontwikkeld platform kon men creatieve opdrachten uitvoeren en inzenden. Een jury bepaalde wie naar het slotevent mocht, waar de teams in het kader van een TV-event konden strijden voor de tickets. 

• Doelgroep Jongeren: minimum 2 participatieve projecten per jaar: 5 participatieve projecten in 2014 (5 in 2013)

-          OP12:  Carte Blanche: jongeren leren televisie heruitvinden en ontwikkelen zelf een nieuw tv-programma voor jongeren

-          MNM: Start to DJ, UrbaNice waar jongeren actief bij worden betrokken.

-          STUBRU: Wild Bunch (jonge radiotalenten die nachtradio maken op Studio Brussel) 

-          VRT Start Up: jong creatief talent mocht deelnemen aan de ontwikkeling van nieuwe digitale formats en applicaties.

-          Open VRT: een thuishaven voor jong talent dat wilde bijdragen tot de ontwikkeling van de digitale omroep van morgen. 

• Doelgroep Digitale Inwijkelingen: minimum 1 participatief project per jaar: 1 participatief project in 2014 (2 in 2013)

-          Handig internet: Een campagne van de Vlaamse Overheid waar Radio 2 aan deelnam, bestemd om de doelgroep 65-74 jarigen te activeren die nog niet op internet aanwezig is. 

8.       Structurele samenwerking met ‘Ingebeeld’

In 2014 zette VRT de samenwerking met het Agentschap Onderwijscommunicatie van het Departement Onderwijs in verband met het platform rond mediawijsheid ‘Ingebeeld’ verder. Zo hebben ze in 2014 samengewerkt rond specifieke thema’s zoals een sessie over beeldgeletterdheid en een reeks workshops over mediawijsheid en cultuureducatie in de klas. 

9.       Beleid van de Vlaamse Regering rond mediawijsheid

 De VRT volgde in 2014 de richtlijnen van het beleid van de Vlaamse regering rond mediawijsheid. De VRT overlegde in 2014 met de Vlaamse OnderwijsRaad, De Vlaamse Raad voor Wetenschap en Innovatie, de SARC (Strategische AdviesRaad Cultuur), de VLOR (Vlaamse OnderwijsRaad), het AOC (Agentschap voor Onderwijscommunicatie), het BAM (Instituut voor Beeldende, Audiovisuele en Mediakunst), het Kenniscentrum voor Mediawijsheid en met de betrokken overheidsorganen bij Media, Cultuur en Onderwijs. 

CONCLUSIE: De VRT blijkt deze doelstelling behaald te hebben.