4.4.6 Academische initiatieven rond mediadiversiteit
Rondom pluralisme wordt zeer veel gewerkt in de academische wereld, vaak met (in)directe steun van de overheid. Mediapluralisme is weliswaar een vlag is die vele ladingen dekt maar voor de meeste onderzoekspunten die opgelijst worden in de Mediapluralismemonitor (MPM), een onafhankelijk project van het Centre for Media Pluralism and Media Freedom [471],kan in Vlaanderen ten minste één wetenschappelijk werk gevonden worden. Het valt echter op dat er vooral voor de onderzoekspunten van ‘Sociale inclusie’ veel wetenschappelijk werk terug te vinden is. Dit is waarschijnlijk te verklaren door het feit dat deze punten objectief tastbaar en meetbaar zijn.
Hieronder geven we enkele recente voorbeelden van academisch onderzoek inzake mediadiversiteit en pluralisme.
4.4.6.1 Diamondproject
In februari 2017 ging een multidisciplinair FWO-project van start getiteld “Diversity and Information Media: New Tools for a Multifaceted Public Debate “(DIAMOND).
Binnen dit project worden volgende dimensies van diversiteit in de journalistieke praktijk bestudeerd [472]:
• De diversiteit van problemen of de mate waarin verschillende nieuws thema’s aan bod komen.
• De diversiteit van actoren (of identiteit), op zoek naar actoren, die behoren tot verschillende maatschappelijke groepen (in termen van leeftijd, geslacht, etniciteit, seksuele geaardheid, handicap en klasse).
• De diversiteit van standpunten, of blootstelling aan verschillende perspectieven over de kwestie.
Het onderzoek zal worden opgebouwd rond drie belangrijke uitgangspunten:
• Bij het opnemen van op internet gebaseerde informatievoorziening, is er meer diversiteit aan media-inhoud dan ooit tevoren, ondanks de aanhoudende trends van mediaconcentratie. De diversiteit van de media neemt over het algemeen toe.
• Mediaconcentratie kan bijdragen aan meer diversiteit, maar dit zal niet het geval zijn op politiek of maatschappelijk gevoelige thema’s. Diversiteit van het aanbod op politieke en ideologische thema’s in de massamedia neemt af. We analyseren nieuws-inhoud in het algemeen, maar richten ons vooral op vier gevoelige nieuwscases: de berichtgeving over vluchtelingen, de berichtgeving over terrorisme, de berichtgeving over werkloosheid en de berichtgeving over diverse identiteiten in de sportjournalistiek.
• Omdat de media in toenemende mate zich richten op content aan specifieke doelgroepen via sociaaleconomische en culturele profilering, wordt het gebruik van media-inhoud steeds meer gesegmenteerd. Op het niveau van de individuele gebruiker, neemt de diversiteit van het nieuwsgebruik af.
4.4.6.2 Medialeerstoelen
De Vrije Universiteit Brussel (VUB/imec-SMIT) startte in 2019 met een leerstoel ‘personalisation, trust and sustainable media’. De leerstoel wil fundamenteel academisch onderzoek stimuleren naar duurzame innovatie binnen de informatiemedia. De huidige bedreigingen voor de mediasector bieden namelijk ook een opportuniteit om het vertrouwen terug te winnen via kwaliteitsvolle journalistiek, en daar een verdienmodel voor te ontwikkelen. De leerstoel wordt gefinancierd door Roularta en loopt tot 2023.
Vanaf 2020 zet de VRT daarnaast ook de leerstoel ‘Media in een samenleving in transitie’ op bij de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en de Universiteit Gent (UGent). Het doel van deze leerstoel is om via de VUB na te gaan hoe Vlaamse mediaorganisaties zich het best positioneren in een veranderende maatschappelijke en economische (media)context. De UGent biedt daarnaast toegang tot het Digimeter-onderzoek ter ondersteuning van de VRT-trendanalyse en zal de hieruit voortvloeiende mediatrends kaderen in een breder perspectief. [473]
[471] CMPF, “MPM 2020 Results”, https://cmpf.eui.eu/.
[472] IFMS K.U.Leuven, “Diamond – Over het project”, https://prep.cc.kuleuven.be/soc/ims/diamond/Diamondinfonederlands.
[473] Mediaspecs, “Media Fast Forward – Over social media, fake news, een Vlaamse Netflix en de VRT-leerstoel”, https://www.mediaspecs.be/media-fast-forward-over-social-media-fake-new…, 13 december 2019.