3.4.2 De wereld in Vlaanderen

De internationalisering manifesteert zich ook in de omgekeerde richting. Doorheen de jaren hebben enkele internationale – veelal Amerikaanse/VSA – mediabedrijven zich ontwikkeld tot grote wereldwijde spelers, die ook in belangrijke mate op de Vlaamse markt actief zijn.

In Tabel 110 wordt een overzicht van de vijftien grootste mediabedrijven gegeven. De ondernemingen zijn gerangschikt volgens inkomsten uit 2018.

Bij het afsluiten van de redactie was de database van mediadb.eu nog niet geüpdatet met de inkomstencijfers uit 2019.

Bedrijf	Land	Opbrengst in miljoen euro	GP	Radio	TV	Film	Muziek	Internet
AT&T Inc.	VSA	144 590 €	x	-	x	x	-	x
Alphabet Inc.	VSA	115 850 €	-	-	x	-	-	x
Comcast Corporation	VSA	80 020 €	-	-	x	x	-	x
The Walt Disney Company	VSA	50 330 €	x	x	x	x	x	x
Facebook, Inc.	VSA	47 280 €	-	x	x	x	-	x
Tencent Holdings Ltd.	China	40 050 €	x	x	x	x	x	x
Charter Comm. Inc.	VSA	36 930 €	-	-	x	-	-	x
News Corp. Ltd./21st Century Fox	VSA	33 380 €	x	-	x	x	-	x
Apple Inc.	VSA	31 490 €	-	x	x	-	x	x
Sony Corporation	Japan	31 480 €	-	-	x	x	x	x
Shanghai Media Group	China	28 080 €	x	x	x	x	x	x
Viacom Inc. / CBS Corp.	VSA	23 250 €	-	x	x	x	x	x
Altice Europe N.V. / Altice USA, Inc.	NL	22 190 €	-	-	x	-	-	x
Amazon.com, Inc.	VSA	20 560 €	x	x	x	-	x	x
Liberty / Qurate Retail, Inc.	VSA	18 710 €	-	-	x	-	-	x

Tabel 110: De grootste mediabedrijven, hun inkomsten in 2018 en hun media-activiteiten [436]
Bron: mediadb.eu

3.4.2.1 Radio

De belangrijkste radio-omroeporganisaties in Vlaanderen zijn in Vlaamse handen. Op het leveren van de muziek na, zijn er voorlopig geen grote internationale radiospelers aanwezig in de eerste schakels van de radiowaardeketen in Vlaanderen.

Wel is sinds september 2018 een Vlaamse poot, NRJ Vlaanderen, van het Franse commercieel Radiostation NRJ aanwezig.

Radiogolven stoppen niet bij de landsgrenzen en daarom zijn buitenlandse radio-omroepen via de middengolf reeds lang in Vlaanderen beluisterbaar. Ook via het internet zijn er zeer veel buitenlandse radio’s te beluisteren. Norkring zendt ook de Engelstalige BBC World Service radio uit op het Vlaamse DAB+-netwerk.

In de radiodistributiemarkt zijn wel enkele buitenlandse ondernemingen actief. Het betreft hier het Nederlandse Broadcast Partners en het Noorse Norkring.

3.4.2.2 Televisie

Vlaanderen kent een grote variëteit aan onafhankelijke productiehuizen, en de lokaal geproduceerde content is erg populair. De laatste jaren neemt de buitenlandse invloed in deze schakel echter toe.

Productiehuis Woestijnvis was vroeger voor een derde in Finse handen via de participatie van Sanoma Oyj in De Vijver Media. Ondertussen is De Vijver Media volledig van Telenet en wordt gecontroleerd door het Amerikaanse Liberty Global.

Daarnaast blijven er een groot aantal dochtermaatschappijen van internationale huizen actief in het tvproductiesegment. Het moederbedrijf van het Vlaamse Fremantlemedia is wereldwijd actief in 31 landen en maakt deel uit van RTL Group. Deze laatste is in handen van Bertelsmann. In juni 2015 nam het Amerikaanse Warner Eyeworks over. Dit van oorsprong Nederlands productiehuis, heeft vestigingen in 17 landen waaronder België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Zodiak Belgium is een dochteronderneming van Zodiak Media, dat aanwezig is in 15 verschillende landen. Het Vlaamse productiehuis Blazhoffski is een dochteronderneming van Blazhoffski Nederland. Het Nederlandse Endemol heeft een netwerk van meer dan 80 dochterondernemingen in meer dan 30 landen waaronder Endemol België. Het productiehuis De Mensen kwam in 2019 voor 60% in handen te liggen van de Franse groep Newen, die op haar beurt een dochter is van de Franse zender TF1.

Ook bij de facilitaire bedrijven neemt de buitenlandse invloed toe. Begin 2017 verwierf Videohouse de aandelen in DB Video België en Luxemburg. DB Video wordt zo ook een onderdeel van Euro Media Group, moeder van Videohouse. Euro Media Group is een Franse leverancier van uitzendfaciliteiten en -diensten die actief is in zeven landen. Facilitair bedrijf PRG Projects is onderdeel van de Production Resource Group, die meer dan 40 filialen heeft over heel de wereld. Warner Bros Television Productions Belgium is onderdeel van Warner Bros. NEP Belgium is onderdeel van de NEP Group, een Amerikaans internationaal bedrijf.

Ook voor rechtenverwerving voelen de Vlaamse omroepen de concurrentie van internationale spelers. Zo kon de VRT in 2017 geen overeenkomst vinden met Eurosport, onderdeel van Discovery Communications, over de uitzendrechten van de Italiaanse wielerkoersen.

Via de volledige overname van De Vijver Media door Telenet is Liberty Global, een Amerikaans conglomeraat, de moederorganisatie van omroeporganisatie SBS Belgium. Vroeger was dit in Finse handen (Sanoma).

Een aantal buitenlandse omroepen zoals Disney Channel, Fox, Nickelodeon… richten zich op Vlaanderen (ze maken bv. voor hun reclamewerving gebruik van een Vlaamse reclameregie), maar zijn gevestigd in een ander land. Hieronder is een overzicht van buitenlandse zenders die zich via reclame richten op de Vlaamse markt en de reclameregie die ze hiervoor gebruiken.

Regie	Ondernemingsnummer	Soort regie	Televisieomroep
DPG Media nv	432306234	Intern / Extern	Disney Channel, Disney Junior (Walt Disney Inc.), Nickelodeon, Nick Jr. (Viacom Inc.), Discovery Channel, TLC (Discovery Communications Inc.)
Transfer nv	841954753	Extern	Eleven Sports 1, Eleven Sports 2, Eleven Sports 3 (Eleven Sports Network), Comedy Central, MTV, Spike (Viacom Inc.), National Geografic, FOX (21st Century Fox), History (NBC Universal), Cartoon Network (Time Warner Inc.), Vice TV (Vice Media), Xite (Xite Networks)

Tabel 111: Buitenlandse omroeporganisaties gericht op Vlaanderen

De samenwerking tussen Viacom en DPG Media wordt vanaf 1 januari 2021 uitgebreid. Naast de al lopende commerciële samenwerking rond Nickelodeon en Nick Jr., worden MTV, mtv.be, MTV Play en Comedy Central toegevoegd. DPG Media Advertising neemt hierdoor de mediaregie op zich voor alle vormen van tv-reclame op alle Viacom-zenders. Dit zowel voor Vlaanderen als Wallonië, op tv en online.[437] Later raakte bekend dat vanaf 1 januari 2021 ook de lineaire zenders Eurosport en ID onder de regie van DPG Media zullen vallen.[438]

Vanaf 1 januari 2021 zal de commercialisatie van de Disney Channels, in Vlaanderen en Wallonië, die momenteel bij DPG Media zitten, onder regie van Transfer vallen.[439]

Er zijn verschillende internationale niet-lineaire OTT televisiediensten waar Vlamingen van kunnen gebruikmaken. Voorbeelden zijn Amazon Prime, Netflix, Disney+ en YouTube (Films of Premium).

Ook binnen het segment distributie is de buitenlandse aanwezigheid aanzienlijk. Door de overname van het VRT-zenderpark betrad het Noorse Norkring als enige DVB-T netwerkbeheerder de Vlaamse markt voor omroeptransmissie. Satellietdienstenverdeler TV Vlaanderen wordt sinds december 2009 door de Luxemburgse M7 Group gecommercialiseerd, in 2020 gefuseerd met Canal+ Luxembourg. Ten slotte is er nog de kabelverdeler Telenet dat volledig eigendom geworden is van het Amerikaanse Liberty Global en Orange Belgium dat eigendom is van het Franse Orange.

3.4.2.3 Geschreven pers

Er is weinig directe buitenlandse aanwezigheid in de Vlaamse geschreven pers.

De groep Sanoma Media Belgium was een dochtermaatschappij van het Finse Sanoma Oyj. De Finse groep is al een tijdje bezig met de desinvestering van Vlaamse onderdelen. Sanoma Media Belgium verkocht de afgelopen jaren quasi al haar mediatitels en ging op in haar Nederlandse tak. Eind 2018 verkocht Sanoma nog Head Office België aan de oprichters. In 2020 nam DPG Media Nederland Sanoma Media Netherlands over. Hierdoor werd de merknaam Sanoma definitief geschrapt in België en vervangen door de merknaam DPG Media Home Deco, waaronder de titels worden verdergezet.

Verschillende Vlaamse magazines kennen hun oorsprong in een buitenlands concept. Het maandblad Elle is een voorbeeld. Edition Ventures heeft een licentie voor de Belgische (Nederlandstalige en Franstalige) editie. In 2019 lanceerde GMGroup de Nederlandstalige versie van het Amerikaanse tijdschrift Newsweek.

Als gevolg van de overname van Telegraaf Media Groep wordt de Nederlandse familie Van Puijenbroek de derde aandeelhouder (16,7%) van Mediahuis, naast Corelio (50,6%) en Concentra (32,7%).

3.4.2.4 Internet

De ondernemingen die belangrijke mediagerelateerde Vlaamse websites in hun beheer hebben, zijn hoofdzakelijk Vlaamse ondernemingen.

Het internet is echter het medium bij uitstek waar zeer eenvoudig internationale media kan geraadpleegd worden. Denk maar aan de verschillende Video On Demand (VOD)-platformen die beschikbaar zijn in Vlaanderen, waaronder het bekende Amerikaanse Netflix. Maar Vlaamse contentaanbieders gaan ook meer en meer samenwerkingen aan met buitenlandse contentaanbieders, denk maar aan Telenet met het Amerikaanse HBO of DPG Media met het Britse streamingplatform Walter Presents.

Proximus gaat verder door op deze trend van internationale samenwerking. Het bedrijf sloot een overeenkomst af met Disney waardoor alle All Stars en All Stars & Sports klanten van Proximus gratis toegang krijgen tot Disney+. Proximus reageert zo op het nieuwe streamingsplatform Streamz van concurrenten Telenet en DPG Media. Op 15 september 2020 kondigde Proximus echter aan dat het de Streamz-app zal aanbieden aan zijn (nieuwe) abonnees die over de nieuwe android-decoder beschikken. Deze nieuwe abonnees zijn nog beperkt in aantal. Desondanks kunnen kijkers dus via hun Proximus-decoder naar het voormalige Play van Telenet kijken. [440]

Ook de sociale medianetwerken dienen hier vermeld te worden. Deze zijn eigendom van Amerikaanse bedrijven en zijn erg populair in Vlaanderen. De populairste sociale media in Vlaanderen zijn YouTube (eigendom van Alphabet), Facebook en Instagram (eigendom van Facebook), Twitter, Snapchat en TikTok. Door hun populariteit bij de Vlaamse mediagebruiker vloeien een groot deel van de Vlaamse advertentieinvesteringen op het internet weg naar de Amerikaanse eigenaars. Concrete bedragen werden eerder in dit hoofdstuk besproken.

Google lanceerde in 2019 YouTube Kids in België. De applicatie is een variant van het gewone videoplatform, maar op maat van kinderen.

Daarnaast zijn zoekmachines het vermelden waard. Zoekmachines zoals Google zijn voor veel Vlamingen dé toegangspoort tot het internet. Er is dus sprake van een Amerikaanse ‘gatekeeper’, waar Vlaamse mediabedrijven weinig vat op hebben. Bovendien zijn deze buitenlandse gatekeepers ook fysiek aanwezig in ons land. Sinds 2009 heeft Google een datacenter in Saint-Ghislain, in de buurt van Bergen. In 2019 kondigde Google aan een tweede datacenter te willen bouwen in de buurt van Charleroi.

De distributieschakel kent, zowel voor mobiel als voor vast internet, een grote internationale aanwezigheid doordat netwerkeigenaars en operatoren vaak buitenlandse aandeelhouders hebben.

[436] TimeWarner is sinds juni 2018 een volledige dochter van AT&T.
[437] DPG Media, “ViacomCBS Benelux en DPG Media breiden strategisch partnership uit”, https://www.advertising.dpgmedia.be/nl/nieuws/viacomcbs-benelux-en-dpg-…, 23 september 2020.
[438] Mediaspecs, “DPG Media en Discovery Benelux breiden strategisch partnership uit met twee nieuwe zenders: Eurosport en ID”, https://www.mediaspecs.be/dpg-media-en-discovery-benelux-breiden-strate…, 24 september 2020.
[439] Mediaspecs, “Disney Channels in regie bij Transfer vanaf januari 2021”, https://www.mediaspecs.be/disney-channels-in-regie-bij-transfer-vanaf-j…, 23 september 2020.
[440] De Standaard, Decock, S., “Proximus en Disney slaan meteen terug in streamingoorlog”, 14 augustus 2020.
De Standaard, Heremans, T., “Disney+ is goedkoop, maar ook wat krenterig”, 15 september 2020.